Een kleine maand geleden schoof de SPD Martin Schulz naar voren als nieuwe partijleider. Toen was inmiddels duidelijk dat zijn moegestreden voorganger Sigmar Gabriel geen enkele kans zou maken tegen bondskanselier Angela Merkel bij de Bondsdagverkiezingen op 24 september.

Dat de oud-voorzitter van het Europees Parlement zo veel enthousiasme zou losmaken komt echter ook voor de sociaaldemocraten als een verrassing. De aanvankelijke vrees dat er te veel Brusselse bureaucratie aan zijn imago zou kleven, is als sneeuw voor de lentezon verdwenen.

Een van de grootste redenen voor het wegzakken van de SPD was de invoering van de Agenda 2010, het arbeidshervormingsprogramma van voormalig bondskanselier Gerhard Schröder. In die tijd werd Duitsland nog „de zieke man van Europa” genoemd. Door het flexibiliseren van de arbeidsmarkt gaat het met de Duitse economie inmiddels beter dan ooit, al profiteert de onderkant van de samenleving daar nauwelijks van.

Het is ironisch genoeg juist Angela Merkel die van de SPD-plannen profiteerde en ze met vuur verdedigt. Schulz zegt echter openlijk dat hij de „fouten van de Agenda 2010” wil repareren. Hij pleit voor meer geld voor onderwijs, kinderopvang en zorg en wil de belasting voor lage en middeninkomens verlagen en armoede onder ouderen bestrijden. Die agenda levert hem veel applaus op.

Maar wie goed luistert, krijgt de indruk dat Schulz oude toespraken van Gabriel uit de la heeft getrokken. Hoe kan het dan dat oude wijn in nieuwe zakken mensen zo kan bezielen, vraagt bijvoorbeeld commentator Jasper von Altenbockum van de Frankfurter Allgemeine Zeitung zich af. Het lijkt of mensen iedereen omarmen die niet wordt gezien als onderdeel van de Berlijnse politieke elite, schrijft hij. „Schulz begeeft zich dus op dun ijs. Als mensen zo snel geestdriftig raken, is er voor teleurstelling weinig nodig.”

Dat Schulz ineens op het schild wordt gehesen, komt deels doordat veel mensen Merkel-moe zijn, schrijft politicoloog Nils Heisterhagen in Die Zeit. Hij is verbonden aan de sociaaldemocratische denktank Das Progressive Zentrum in Berlijn. Schulz doet het volgens hem vooral goed bij de arbeiders: het klassieke electoraat van de SPD, dat zich de laatste jaren juist vervreemdde van de partij. Die trokken steeds meer naar de AfD.

Schulz woont nog altijd in zijn geboorteplaats, Würselen, een stadje met nog geen 40.000 inwoners op een ruime 10 kilometer van het Limburgse Kerkrade. Heisterhagen: „Hij heeft het effect van de arrogantie van de elite begrepen.”

Hoe bestendig de ‘Schulz-manie’ is, moet zich de komende weken bewijzen met deelstaatverkiezingen komende maand in Saarland, waarna in mei de grootste deelstaat, Noord-Rijnland-Westfalen, volgt.