Nu is het wel zaak om kritisch te zijn op deze kieswijzers en stemhulpen. Bij sommige stemwijzers zijn partijen gevraagd zelf de antwoorden aan te dragen. Deze partijen hebben baat bij een zo positief mogelijk beeld. Een andere veelgebruikte methode is een indeling naar aanleiding van de verkiezingsprogramma’s. Ook dat is soms wat arbitrair. Dan hangt de beoordeling er maar net vanaf of de partij de juiste terminologie heeft gebruikt en of de opsteller de standpunten correct interpreteert.

Er zijn ook overzichten van standpunten die partijen de afgelopen jaren hebben ingenomen bij bepaalde thema’s. Deze overzichten zijn het meest betrouwbaar, omdat hier werkelijk zichtbaar wordt waar partijen, als het erop aankomt, voor staan.

Duurzame economie

Voor wie zich verder wil verdiepen in hoe partijen tegenover duurzaamheid staan, zet ik hier vier kieswijzers op rij. Een zestal natuur- en milieuorganisaties, waaronder Natuur & Milieu en Vogelbescherming Nederland, heeft samen het Groen Kieskompas opgesteld. De kiezer krijgt 30 stellingen voorgeschoteld over klimaat, energie, natuur, mobiliteit en landbouw en mag aangeven in hoeverre hij of zij het daarmee eens is. Ook ‘neutraal’ is een optie. De antwoorden zijn gebaseerd op wat er in de verkiezingsprogramma’s staat. Alleen de programma’s van de twaalf grootste partijen zijn meegenomen.

Interessant aan het Groenkieskompas is dat na afloop een uitgebreide analyse mogelijk is. Als kiezer kun je zien waar je je bevindt in het politieke landschap. Ook kun je bij iedere vraag zien of en hoe je antwoord afwijkt van de verschillende partijen.

De ondernemersorganisaties Duurzaam Bedrijfsleven.nl en De Groene Zaak hebben samen de Kieswijzer Duurzame Economie opgesteld. In één overzicht staat hoe de twaalf grootste partijen scoren op onderwerpen die belangrijk zijn voor een transitie naar een duurzame economie. De organisaties hebben de verkiezingsprogramma’s beoordeeld op standpunten over vergroening van het belastingstelsel, CO2-beprijzing, klimaatwet, maatschappelijk verantwoord inkopen, innovatie, circulaire economie en de VN-ontwikkelingsdoelen. Bij veel aandacht voor een thema scoort de partij donkergroen, geen aandacht levert een rood kruis op. De criteria en puntentelling zijn te downloaden, maar daarvoor moet je wel eerst lid worden. Dat is een flinke barrière.

Handig hulpmiddel

In de MVO-kieswijzer staan standpunten over maatschappelijk verantwoord ondernemen op rij. De opstellers kijken vooral naar de visie van elf politieke partijen op de rol van de overheid in het respecteren van milieu en mensenrechten in binnen- en buitenland. In één overzicht geven het aantal sterren en de stoplichtkleuren (groen, oranje, rood) aan hoe partijen scoren op onderwerpen als arbeidsomstandigheden en transparantie. Door op de sterren te klikken, kun je lezen wat de betreffende partij in haar verkiezingsprogramma schrijft over de onderwerpen en dus zien waarop het platform haar score baseert. Interessant is dat een christelijke politieke partij de hoogste score heeft behaald.

De FairKiezingswijzer is opgesteld door Fair Politics. Fair Politics maakt een jaarlijkse ranking van het stemgedrag van politieke partijen, Kamervragen, moties en initiatiefwetten ten aanzien van een rechtvaardiger beleid ten opzichte van ontwikkelingslanden. De score in deze kieswijzer is vooral gebaseerd op de verkiezingsprogramma’s van de elf grootste politieke partijen. In één overzicht is middels de stoplichtkleuren aangegeven hoe partijen scoren op de onderwerpen handel, klimaat, vrede & veiligheid, belastingontwijking, eerlijk werk, migratie & ontwikkeling en eerlijke politiek. Bij iedere score is een heel korte toelichting te vinden op de score, deze had van mij wel wat uitgebreider mogen zijn.

Het is opvallend dat er bij de duurzame thema’s grote verschillen bestaan tussen de drie christelijke partijen. Er valt dus zeker iets te kiezen dit jaar. Bovenstaande kieswijzers kunnen hierbij een handig hulpmiddel zijn.

Dr. Martine Vonk werkt als lector ethiek en technologie bij Saxion. Reageren? rubriekforum@refdag.nl