Medewerkers van de Augustijnenhof in Dordrecht deden donderdag op de lokale omroep verslag van hun onderzoek.

Zij zochten de afgelopen periode naar de Schoorsteenbijbel. Die zoektocht begon toen het documentatie- en kenniscentrum onlangs in het bezit kwam van papieren van het oude Dordtse regentengeslacht Stoop.

In een boekvormige leren doos zaten de stamboom, uitleg over het familiewapen en een serie familieverhalen. „Daarin stond ook hoe een oude Bijbel die ooit toebehoorde aan Cornelis van Beveren via vererving bij de familie Stoop is terechtgekomen. Nu wisten we al best veel over Van Beveren. Hij was rond 1572 de eerste gereformeerde burgemeester van Dordrecht, was in het bezit van een verboden Bijbel en verstopte die in zijn schoorsteen zodat de Spanjaarden hem niet konden vinden”, zegt Marianne van Kleef van de Augustijnenhof.

Kringloopwinkel

Nieuw was wel dat uit de documenten bleek dat de Bijbel tot 1905 in de familie was gebleven. „Wij wilden weten wat er daarna mee was gebeurd. Zou de Bijbel nog in het bezit van de familie zijn of bij een kringloopwinkel of antiquariaat terecht zijn gekomen? We zijn ruim 110 jaar en twee wereldoorlogen verder: er kon van alles mee gebeurd zijn.”

De zoektocht had succes: de Bijbel was gewoon nog in het bezit van een nazaat van de familie Stoop. „Een oom belde of ik soms wist waar die Bijbel was. En óf ik dat wist: hier op mijn studeerkamer”, lacht Anton Stoop. „Hij is al generaties van vader op zoon gegaan. Doorgegeven als document dat duidelijk maakt waar je voor staat en wat je met je leven doet. Ook als symbool van de vrijheid van meningsuiting. Dat was altijd belangrijk in onze familie.”

Stoop wijst op de aantekeningen in de Bijbel die vertellen aan wie die is doorgegeven. „Hier een opmerkelijke notitie. Een vader geeft de Bijbel aan zijn tweede zoon, niet aan de oudste. Hij vond die een bon vivant, die te weinig bezig was met godsdienstige zaken om hem zo’n kostbaar bezit toe te vertrouwen. De Bijbel had voor de familie zo’n grote waarde dat gekeken werd bij wie het erfstuk in goede handen was.”

De speurtocht van de Augustijnenhof heeft meer boven water gehaald. Bijvoorbeeld dat de Bijbel in 1535 in Antwerpen is gedrukt door Hendrick Peetersen van Middelburch, die als drukker van verboden ”Luythersche boecken” in 1524 veroordeeld werd tot een pelgrimstocht. Bovendien werden de omzwervingen van de Bijbel langs diverse families en steden gevolgd.

Het boek verliet in 1846 Dordrecht en dook via onder andere Antwerpen, Nijmegen en Leeuwarden 171 jaar later in Den Haag op.

Ten slotte werd in de voormalige woning van burgemeester Cornelis van Beveren in de Wijnstraat het rookkastje gevonden waarin de Bijbel ooit werd verstopt. De huidige eigenaar verbouwde de woning vanaf 1981, maar heeft de kast –betimmerd met lood– die in de schoorsteen hing bewaard, omdat hij hem zo bijzonder vond.

Stamhouder

Anton Stoop is vast van plan om de Bijbel –die ongeschonden is, maar in de loop der jaren een nieuwe kaft kreeg– in de familie te houden. „De waarde is niet in geld uit te drukken. Wie hem later krijgt? Mijn oudste zoon, dat is onze stamhouder.”

Voor Van Kleef is het verhaal rond. „De Bijbel op zich is niet bijzonder; de verhalen er achter zijn prachtig. Dit is een fantastische ontdekking, een tastbare herinnering aan een ver verleden. Volgend jaar gedenken we 400 jaar Dordtse synode. Een prachtige gelegenheid om de Bijbel aan een groot publiek te laten zien.”