Albanese boeren getuigen tegen oud-president
Voor het Joegoslavië-tribunaal zijn donderdag in totaal drie Kosovo-Albanese boeren verschenen om te getuigen tegen de Joegoslavische oud-president Slobodan Milosevic. Inmiddels wordt de omgangstoon in het proces-Milosevic gemoedelijker.
Eerst was er het verhaal van Agim Zeqiri, die tijdens zijn verhoor onwel werd. Daarna verscheen Fehim Elshani, die het tribunaal vertelde over talrijke doden en gewonden die de Serviërs in Kosovo hadden gemaakt.
De bejaarde boer beschreef de paniek die uitbrak onder de Kosovo-Albanezen toen de NAVO-bombardementen op Joegoslavië in maart 1999 begonnen. De etnische Albanezen waren bang voor de wraak van de Servische politie en het Joegoslavische leger. Volgens Elshani (67) werd de vrees voor Servische wraak aangewakkerd door uitzendingen op de Servische radio. Tienduizenden Albanezen uit zijn buurt zochten een schuilplaats in de heuvels.
Hij verklaarde dat Servische soldaten 20.000 Kosovaren uit een verzameling dorpjes in Zuid-Kosovo verjaagd hebben. De vluchtende dorpelingen zouden ’s nachts door de Servische artillerie onder vuur zijn genomen en soldaten zouden duizenden Duitse marken losgeld hebben gevraagd om de Kosovaren door te laten. Elshani beschreef misdaden die zouden zijn begaan bij de aanval op zijn eigen dorp en getuigde over waarschuwingen in de Servische media aan het adres van de Albanese Kosovaren voor het geval de NAVO zich in het conflict zou mengen.
Zelf werd Elshani door een Servische agent met een mes bedreigd. De getuige vertelde ook over drie bejaarde vrouwen die levend zijn verbrand.
Milosevic ontkende verantwoordelijk te zijn voor de dood van duizenden burgers en zegt dat de Kosovaren op de vlucht sloegen uit angst voor aanvallen van de NAVO en agressie van de kant van het etnisch Albanese Bevrijdingsleger van Kosovo (UCK). Ook een van de drie ”vrienden van het hof”, aangesteld om de belangen van Milosevic te verdedigen, onderwierp Elshani aan een verhoor. De Joegoslavische advocaat Branislav Tapuskovic stelde vast dat de zoon van Elshani het UCK steunde, Elshani zelf ontkende iets met het UCK te maken te hebben.
De derde Kosovo-Albanese getuige, die kort is gehoord, was ex-boer Halil Morina. Hij vertelde de rechters dat hij in 1999 heeft gezien hoe de Servische politie en het Joegoslavische leger huizen in brand staken en Kosovaren vermoordden.
De zitting is voor deze week geschorst wegens Eid Al-Adha, de islamitische feestdag vrijdag. Maandag zal aanklager Dirk Ryneveld de ondervraging van Morina voortzetten.
De VN-aanklagers Ryneveld en Cristina Romano verhoren om de beurt de Kosovo-slachtoffers. De inzet van Romano heeft onder waarnemers voor grote verbazing gezorgd. De verwachting was dat hoofdaanklaagster Carla Del Ponte juist haar beste mensen zou inzetten voor dit historische eerste proces van een voormalig staatshoofd voor een VN-tribunaal. De Braziliaanse Romano maakt op pers en publiek een middelmatige indruk.
De omgangstoon in het proces-Milosevic wordt gemoedelijker. Nadat de ex-president de rechters woensdag voor het eerst nadrukkelijk iets had gevraagd (hulp bij het organiseren van familiebezoek), vroeg rechter O-Gon Kwon donderdag aan Milosevic of hij hem „een plezier” wilde doen.
Voor het beklaagdenbankje staat een luidsprekertje waaruit de Servische vertaling klinkt van alles wat er in de rechtszaal wordt gezegd. Die is daar neergezet omdat het tribunaal vreesde dat Milosevic zijn koptelefoon niet wilde opzetten. Dan had, zonder dat luidsprekertje, achteraf gezegd kunnen worden dat Milosevic geen eerlijk proces heeft gehad omdat hij de zaak niet in zijn eigen taal heeft kunnen volgen.
Volgens Kwon zet Milosevic het geluid van het luidsprekertje harder dan oorspronkelijk de bedoeling was. Daardoor hebben de drie rechters en de andere aanwezigen er last van. „Waarom zet u uw koptelefoon niet op, zoals iedereen in de zittingszaal?” vroeg de altijd zeer beleefde en geregeld vriendelijk glimlachende Zuid-Koreaan aan Milosevic.
Die deed geen beloftes, maar toonde zich wel coöperatief: „Ik heb de griffie al gevraagd om het luidsprekertje achter mij neer te zetten. Dan heeft u daar minder last van.”