Koningspaar in Slotkerk van Lutherstadt Wittenberg
Zie hem daar staan, Maarten Luther, bijna 34 jaar oud. Hij kan niet vermoeden dat de 95 stellingen die hij daar aan de Wittenbergse kerkdeur bevestigt, voor een schokgolf zullen zorgen, tot ver over de Duitse grens. Zijn woorden vinden weerklank. Bijna vijf eeuwen later bezoekt het Nederlandse koningspaar de Slotkerk. Ofwel: de opvolger ervan.
Handel, technologie, energie, watermanagement, dat vormt de hoofdmoot van het werkbezoek dat koning Willem-Alexander en koningin Máxima sinds dinsdagmiddag afleggen in de Duitse deelstaten Thüringen, Saksen en Saksen-Anhalt. Tussendoor is er steeds een vleug historie. In Leipzig keek het koninklijk paar donderdagmiddag toe bij de ondertekening van een samenwerkingsovereenkomst tussen Duitse en Nederlandse chemici, maar werd het ook geïnformeerd over de Nederlandse dwangarbeiders die er tijdens de Tweede Wereldoorlog tewerkgesteld werden. Vrijdagochtend krijgt kunstacademie Bauhaus in Dessau aandacht voordat handel en water weer centraal komen te staan, als afsluiting van het bezoek.
Donderdag tegen het eind van de middag was Wittenberg aan de beurt, twee dagen na de Wartburg, het kasteel waar Luther driehonderd lange dagen als balling vertoefde. Het was een onderbreking van zijn verblijf in Wittenberg. In die stad woonde Luther van 1508 tot zijn overlijden in 1546. In ”Lutherstadt Wittenberg” –zoals de naam sinds 1922 officieel luidt– werd hij docent, doctor, hoogleraar. Reformator, dat vooral.
In puin
„De ware schat der Kerk is het heilig Evangelie van de heerlijkheid en de genade van God”, zeiden Luthers 95 stellingen. Ze bevatten een scherp protest tegen het inzamelen van aardse schatten door aflaathandel, en tegen andere scheefgroei in de Rooms-Katholieke Kerk.
De deur waar de stellingen van de verontwaardigde monnik publiek werden, is er niet meer. En de kerk ook niet: die dateert officieel wel van rond 1500, maar werd in 1760 tijdens de Zevenjarige Oorlog in puin gebombardeerd. Slechts de fundamenten bleven over, en dan nog maar een deel ervan. Herbouw volgde, maar een halve eeuw later kwamen de Pruisen de toren in brand schieten. Er volgde nog meer herbouw; renovaties, wijzigingen. Origineel is de kerk dan ook niet waar het koningspaar donderdag werd rondgeleid. Maar de locatie spreekt.
Margrethes kleed
Op 10 november 1858 –precies 375 jaar na Luthers geboortedag– liet koning Frederik Willem IV van Pruisen bronzen gedenkdeuren aanbrengen. Op die deuren staat de originele Latijnse tekst van de 95 stellingen, en erboven prijkt een schildering van Luther met de Duitse Bijbelvertaling en van zijn medewerker Philipp Melanchthon met de Augsburgse Confessie. Twaalf gebrandschilderde ramen –aangebracht in opdracht van de Lutherse Wereldfederatie– tonen sinds 1983 leerlingen van de grote hervormer.
De laatste restauratie begon in 2013. Afgelopen oktober heropenden de Deense koningin Margrethe II en de Duitse president Joachim Gauck het bedehuis. Margrethe schonk een altaarkleed, door haar zelf ontworpen en geborduurd. Ze had er 500 uren ingestoken. „Heerlijk ontspannend”, volgens de vorstin.
Zes dagen na Margrethe bezocht het Zweedse koningspaar –eveneens luthers– de kerk. En nu dan de Nederlandse koning en zijn vrouw. Onder de klanken van het Lutherlied –”Een vaste burcht is onze God”– voerde de rondleiding langs de beroemde deuren de kerk in, langs de graven van Luther en Melanchthon, en van Frederik de Wijze, de Saksische keurvorst die de hervormer in bescherming nam. Ds. Hanna Kasparick gaf tekst en uitleg.
Diner in Wittenberg
Belangrijk onderdeel van elk vorstelijk bezoek vormen de lunches en diners, met bijbehorende toespraken. Na het bezoek aan de Slotkerk is minister-president Haseloff van de deelstaat Saksen-Anhalt gastheer in het raadhuis van Wittenberg.
