Dat bleek weer eens duidelijk toen de VN-commissie inzake de mensenrechten vorige maand in New York een aantal ontwerpresoluties ter goed- of afkeuring voorlegde aan de leden, waaronder Zuid-Afrika. De kritiek op de schending van de rechten in Zimbabwe werd door Zuid-Afrika afgekeurd, net als door twaalf andere landen in Afrika.

Zuid-Afrika gaf geen reden voor de weigering om iets ten nadele van Zimbabwe te zeggen, maar schaarde zich achter een verklaring van Congo die luidde: „Zimbabwe heeft ten onrechte de status van duivel gekregen omdat het de oneerlijke koloniale grondverdeling heeft rechtgezet.”

De verjaging van blanke boeren valt in Afrika niet onder schending van de mensenrechten, dat is wel duidelijk. Maar intimidatie van oppositiepartijen, knechting van de pers, vervolging en uitwijzing van journalisten, het veroorzaken van honger, een inflatie van 700 procent en een vloedgolf van corruptie zijn voor Afrika in het algemeen en Zuid-Afrika in het bijzonder kennelijk geen punt van kritiek.

In de Zuid-Afrikaanse media is over deze kwestie een interessante discussie op gang gekomen. Daar blijkt in de eerste plaats uit dat blank en zwart twee totaal verschillende redeneringen hanteren. Een zwarte columnist van een Johannesburgse krant, Shadrack Gutto, die aan het hoofd staat van de leerstoel Afrikaanse renaissance aan de Universiteit van Zuid-Afrika, zegt dat president Robert Mugabe van Zimbabwe in zwarte ogen een held is en altijd een held zal blijven en geen stap verkeerd kan doen. Met andere woorden: volgens Gutto heeft Mugabe in het (verre) verleden zo’n inspirerend antikoloniaal beleid gevoerd, dat hij zich daarna alles kon permitteren; hem wordt alles vergeven omdat hij symbool staat voor het afwerpen van het blanke juk.

Een andere columnist, de blanke journalist Peter Fabricius, beaamt dat Mugabe in Zuid-Afrika en in de rest van Afrika „zwarte waardigheid en vastberadenheid” vertegenwoordigt. „En in zwarte ogen wordt Mugabe gedreven door zijn vastbeslotenheid om blanke landerijen terug te geven aan de rechtmatige eigenaars”, aldus Fabricius. „Maar”, gaat hij verder, „dit argument doet hij zelf teniet door de meeste blanke grond aan z’n vriendjes te schenken en te laten verwaarlozen, waardoor nu meer dan de helft van de bevolking honger lijdt.”

Fabricius’ logische redenering kan niet verhelpen dat zwarte Zuid-Afrikanen, onder wie president Mbeki, Mugabe alles vergeven en de man niets aanrekenen, al was het alleen maar als „instinctieve reactie op blanke kritiek”, aldus Fabricius.

Thabo Mbeki is zojuist ingezworen voor zijn tweede ambtstermijn als president van de Republiek Zuid-Afrika. Honderden regeringsleiders, staatshoofden en koninklijke gasten (onder wie prins Willem-Alexander) woonden de plechtigheid bij. Naar schatting 40.000 meest zwarte Zuid-Afrikanen gaven de gasten een hartelijk welkomstapplaus. Daarbij viel op dat president Mugabe van Zimbabwe het luidste handgeklap mocht ontvangen, op de voet gevolgd door de Palestijnse en Cubaanse afgezanten. Dus mag men aannemen dat de pro-Cubaanse, pro-Palestijnse en vooral pro-Mugabe-geluiden die de Zuid-Afrikaanse regering laat horen, geworteld zijn in de (zwarte) bevolking zelf.

In zijn inaugurale rede sprak Mbeki hoopvol over de Afrikaanse renaissance, waarin hij vurig gelooft. „Afrika zal doen wat het kan om een rechtvaardige en humane wereldorde te scheppen”, zei hij. Maar hoe hij dat wil rijmen met zijn stilzwijgende goedkeuring van de vertrapping van de mensenrechten in buurland Zimbabwe, blijft een raadsel. Zoals een andere (blanke) columnist zei: „Willen wij echt gestigmatiseerd worden als pro-zwart en antiblank? Denkt Thabo Mbeki werkelijk dat we daarmee buitenlandse investeringen aantrekken?”