Vliegen wordt steeds veiliger. Verongelukt er toch een toestel, dan is de oorzaak steeds moeilijker te achterhalen, zei Tim Robinson, hoofdredacteur van het Britse tijdschrift Aerospace, onlangs tegen de BBC. Na een ramp richt het onderzoek zich steeds meer op menselijke factoren. „Piloten vertrouwen nu al voor 95 procent van de vlucht op de automatische piloot. Waarom zouden we niet de resterende 5 procent, opstijgen en landen, ook automatiseren?”

F-16

Verschillende bedrijven hebben de afgelopen jaren geëxperimenteerd met toestellen die vanaf de grond werden bestuurd. Zo zette vliegtuigfabrikant Boeing in 2013 een video online van een aangepaste F-16-straaljager die een missie vloog vanaf Tyndall Air Force Base in de Verenigde Staten, zonder piloot. Vliegtuigbouwer Lockheed Martin liet al in 2010 weten te werken aan een onbemande versie van zijn K-MAX-helikopter. Het Amerikaanse leger gebruikt zulke toestellen maar wat graag voor de bevoorrading van manschappen in onveilige regio’s.

Testvlucht

Computergestuurd vliegen beperkt zich inmiddels niet meer tot de militaire luchtvaart: in 2013 maakten Britse vliegtuigbouwers hun eerste testvlucht met een zestienpersoons Jetstream-propellervliegtuig. Toegegeven, helemaal automatisch vliegen ze nog niet. Twee piloten in de cockpit voeren nog altijd de start en de landing uit. Tijdens de vlucht neemt een piloot op de grond de regie over.

Meer recent, in juni 2015, vloog Aurora Flight Sciences Corporation met een onbemand vierpersoons Centaur-propellervliegtuigje over de staat New York. Dat toestel is zo ingericht dat het zowel op afstand kan worden bestuurd als vanuit de cockpit.

Superveilig

Een straaljager of militaire helikopter onbemand laten vliegen, is één ding. Een passagiersvliegtuig zonder piloot op pad sturen, vraagt wel iets meer op het terrein van veiligheid. Systemen om botsingen te vermijden zijn bijvoorbeeld nog volop in ontwikkeling. Wordt het toestel door een piloot op de grond bestuurd dan is bovendien een uiterst stabiele, superveilige dataverbinding nodig.

Een piloot in de cockpit heeft zowel voor- als nadelen, aldus luchtvaartexpert Stephen Rice. „Geen enkele automatische piloot had een vliegtuig veilig op de Hudson kunnen laten landen”, zei hij verwijzend naar de spectaculaire én geslaagde noodlanding in 2009 op de New Yorkse rivier. Anderzijds is een moedwillige crash, zoals Germanwingspiloot Andreas Lubitz die in 2015 veroorzaakte, uitgesloten als een computer de regie heeft of het toestel kan overnemen. „Apparatuur wordt niet moe of emotioneel. Angst of vermoeidheid hebben geen invloed op de prestaties. Een computer handelt zoals hij is geprogrammeerd. Op de lange termijn denk ik daarom dat computergestuurd vliegen veiliger zal zijn.”

De vraag die rest: stappen reizigers in zo’n toestel of hebben ze liever iemand van vlees en bloed aan de knoppen?