Is migratie uit Afrika met set maatregelen te keren?
De Europese Unie is vastberaden het aantal migranten vanuit Afrika terug te dringen. De 28 regeringsleiders en staatshoofden namen vrijdag op een top in Malta een tienpuntenplan aan dat de migratie via de Middellandse Zee een halt moet toeroepen. Deskundigen betwijfelen het effect van de maatregelen echter sterk.
Speerpunt van de zogeheten Maltaverklaring is Libië, dat vorig jaar het vertrekpunt was voor meer dan 90 procent van de 181.000 bootmigranten die Italië bereikten. Zeker 4500 mensen verdronken tijdens de oversteek.
Om de mensensmokkel via gammele bootjes te stoppen, worden meer personeel, schepen, geld en trainingen beschikbaar gesteld voor de Libische kustwacht. De EU gaat ook samen met de Verenigde Naties proberen de omstandigheden te verbeteren in de Libische detentiekampen waar de veelal Afrikaanse migranten worden opgesloten.
Ook wordt energie gestoken in snellere terugkeer naar het land van herkomst en betere controles van de landsgrenzen. In eerste instantie wordt 200 miljoen euro vrijgemaakt. Een belangrijke rol is weggelegd voor Italië, dat donderdag een akkoord sloot met de Libische premier Fayez Seraj om diens regering steviger in het zadel te helpen. De Italianen zouden onder meer het personeel in de kampen gaan opleiden en voor medicijnen zorgen.
Kritiek
De president van de Europese Unie, Donald Tusk, zei vrijdag „vol vertrouwen” te zijn dat de migrantenstroom naar Italië voor de zomer kan worden gestopt. Critici hebben daar echter ernstige bedenkingen bij.
Belangrijk obstakel is dat er in Libië geen sprake is van een centraal gezag. Er zijn drie regeringen, waarvan er één internationaal erkend wordt. „Het is een gevaarlijke fictie om te doen alsof het om een normale regering gaat en instituties die werken”, zei directeur Arjan Hehenkamp van Artsen zonder Grenzen vrijdag in een reactie.
Daarbij komt dat het maar de vraag is of migratie überhaupt valt te keren. „Door de maatregelen van de EU stoppen de smokkelaars niet, maar kiezen ze gewoon een andere, soms gevaarlijkere, route”, zei onderzoeker Fransje Molenaar van instituut Clingendael vanmorgen in het NOS Radio 1 Journaal. Ze noemde de gedachte dat „we” migratie kunnen stoppen een mythe.
Organisaties als Amnesty en VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR uiten bovendien scherpe kritiek, vanwege de mensonterende situatie in de kampen. Volgens de VN zijn marteling, verkrachting en dwangarbeid er geen uitzonderingen. Migranten worden „als beesten behandeld”, aldus Hehenkamp. „De deur zit op slot, er is weinig eten en slecht water.”
De Tweede Kamer zei donderdag alleen akkoord te gaan met een Libiëdeal als kan worden gegarandeerd dat mensen in het land veilig en humaan worden opgevangen. De Europese leiders verzekeren dat ze de mensenrechten, het internationaal recht en de Europese waarden zullen respecteren.
