In ongeveer de helft van de Nederlandse ziekenhuizen hebben medisch specialisten conflicten met elkaar. In bijna 40 procent van de ziekenhuizen spelen conflicten tussen medisch specialisten en de Raad van Bestuur. Ruzies tussen artsen en patiënten doen zich in 65 procent van de ziekenhuizen voor. Teamconflicten, waarbij bijvoorbeeld de verpleegkundigen overhoop liggen met de artsen, komen voor in 36 procent van de ziekenhuizen.

Universitair docent gezondheidsrecht L. Arends, betrokken bij het onderzoek, zegt „verbaasd" te zijn over het grote aantal ruzies. Ze zijn volgens hem voor een groot deel te verklaren uit de autonomie die bijvoorbeeld specialisten en ziekenhuisdirecteuren van oudsher hebben. Ziekenhuizen worden bovendien geconfronteerd met reorganisaties, waarbij bestaande machtsposities en taakverdelingen grondig overhoop worden gehaald. Arends denkt dat de conflicten tientallen miljoenen euro’s per jaar kosten aan ziekteverzuim, juridische kosten en schadevergoedingen. Het is volgens hem niet gelukt hierover harde cijfers boven water te krijgen.

De onderzoekers baseren zich op cijfers uit 2002. Ze denken dat het aantal conflicten sindsdien is toegenomen en de komende tijd verder zal stijgen. Volgens Arends staan de ziekenhuizen voor een nieuwe grote verandering. Ze moeten hun organisatie beter afstemmen op de behoefte aan medische zorg. Deze omschakeling brengt opnieuw ingrijpende reorganisaties met zich mee. Arends noemt het opvallend dat directies, de Raden van Bestuur, zich voorafgaand aan reorganisaties niet of nauwelijks voorbereiden op te verwachten conflicten. „Bovendien wachten ze vaak te lang met ingrijpen, waardoor conflicten zich al hebben verhard en moeilijk op te lossen zijn.

De onderzoekers pleiten voor betere gebruik van mediation, de methode waarbij onafhankelijke bemiddelaars zonder tussenkomst van de rechter, een oplossing in een conflict zoeken.

De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) neemt de cijfers serieus, maar zegt niet te kunnen schatten, hoe zwaar ze gewogen moeten worden. Het is de eerste keer dat een dergelijk onderzoek plaatsvindt en er zijn geen vergelijkende cijfers met andere bedrijfstakken, zegt een woordvoerder. Bovendien zegt het aantal ziekenhuizen waar ruzie is, niets over het aantal specialisten, patiënten of bestuursleden dat met elkaar overhoop ligt.

Wel neemt de NVZ de aanbeveling om meer aan mediation te doen zeer serieus. „Dat spreekt ons aan. Het kan veel tijd, geld en ergernis besparen en werkt bovendien deëscalerend."

De resultaten van het onderzoek worden vrijdag in Nieuwegein gepresenteerd op een symposium over mediation. Het Utrechtse advocatenkantoor Van Benthem en Keulen, dat opdracht tot het onderzoek gaf, organiseert de bijeenkomst.