Of christenen en andere minderheidsgroepen zullen terugkeren naar Mosul hangt vooral af van de houding van de Iraakse regering in Bagdad, zei de Engelse expert Charlie Winter vorige week. De ontwikkelingen zien er wat dat betreft niet gunstig uit.

In Bagdad maken sjiieten de dienst uit. De nationale regering moet laten zien dat ze geeft om de grotendeels soennitische bevolking die bevrijd is van het juk van Islamitische Staat (IS), aldus de onderzoeker aan het Internationale Centrum voor Radicaliseringsstudies van King’s College in Londen. Wat verwoest is, moet opnieuw opgebouwd worden.

De kern van het probleem is dat de regering in Bagdad de verschillende bevolkingsgroepen op dezelfde manier moet helpen, aldus Winter. „Anders duurt het vele jaren voordat er een stabiele situatie ontstaat.”

Emanuel Yukhana, een Assyrische priester die christelijke hulpprogramma’s in Noord-Irak coördineert, toont zich nog niet optimistisch. „Ik zie geen toekomst voor christenen in Mosul”, zei hij deze week in een interview met Catholic News Service.

Yukhana bezocht vorige week het bevrijde oostelijk deel van Mosul. Hij inspecteerde twee kerkgebouwen, beide zwaar beschadigd. Aanvankelijk had IS ze gebruikt als magazijn. Daarna waren de kerken verkocht aan lokale aannemers. Die waren bezig de muren af te breken om het staal van de constructie te kunnen hergebruiken.

„Christenen gaan echt niet hierheen terug”, aldus Yukhana. „De kerken die ik zag, zijn niet verwoest door bommen, maar door zakelijke bezigheden van de plaatselijke bevolking. Hoe kunnen christenen in zo’n klimaat terugkeren?”

De geestelijke zag op verschillende plaatsen graffiti van sjiitische soldaten, met leuzen die opriepen tot geweld tegen soennieten. „Ze moeten nadenken over een duurzame situatie. De inwoners verwelkomen je als bevrijders. Verpruts het dan niet door hen uit te dagen.”

Ruud Kraan, directeur van Open Doors Nederland, reisde vorige week naar Irak. Hij bezocht er vluchtelingenkampen, opvang voor kinderen en traumacentra. Ook sprak hij met priesters en hulpverleners.

Christenen in de vluchtelingenopvang zijn de wanhoop nabij, constateert Kraan. „Hun dorpen en steden liggen in puin. Waarom zou je teruggaan, vragen de meeste vluchtelingen zich af. Hun eigendommen zijn afgepakt door moslims. Hun gezinnen en families zijn uit elkaar gerukt en verstrooid over de hele wereld.”

Bijna niemand van de gevluchte christenen die Kraan sprak, wil in Irak blijven. „Dagelijks vertrekken honderden van hen naar het buitenland. Een vader van een groot gezin zei, waar zijn kinderen bij waren: „Onze toekomst is één grote mislukking!””

Een priester verwoordde tegenover Kraan het gevoelen van veel vluchtelingen: „IS kan verslagen worden, maar zijn gedachtegoed blijft bestaan.” De man vreesde voor een herhaling van de opkomst van het salafisme. „Wat ons is overkomen kan ook bij jullie in het Westen gebeuren.”