„Het grootste misverstand is wel dat gedetineerden allerlei luxe voorzieningen tot hun beschikking hebben en dat hun cel een hotelkamer zou zijn”, zei minister Donner van Justitie zaterdag tijdens zijn rondleiding in het gevangeniscomplex Scheveningen.

Veertig gevangenisinstellingen openden zaterdag voor het eerst hun deuren voor het publiek. In totaal gingen 8200 mensen een kijkje nemen in een (jeugd)gevangenis, een TBS-kliniek of een van de twee detentiecentra in Zeist of Roermond.

Ook minister Donner van Justitie liep een rondleiding mee. Dat deed hij in het huis van bewaring in Scheveningen. De programma’s in de instellingen waren per locatie anders. Bezoekers kregen geen gedetineerden te zien.

Nederland kent 86 justitiële inrichtingen, waar meer dan 16.000 mensen werken.

Criminelen die vanuit de bajes gewoon hun duistere zaken voortzetten, hun cel inrichten alsof het een kamer in een vijfsterrenhotel is, en daar ook nog eens prostituees ontvangen - het zijn onzinverhalen, volgens Donner en zijn ambtenaren, maar ze blijven geregeld de kop opsteken. De open dag moest dat beeld rechtzetten.

De bezoekers konden het zaterdag met eigen ogen zien: een cel is echt maar 2 bij 5 meter, en daar moeten gedetineerden straks ook nog eens met zijn tweeën in. De gevangenen betalen zelf voor de inrichting. Alleen tafel, stoel en bed worden van gevangeniswege verstrekt. Het is sober, maar ook weer niet onmenselijk, vindt Donner. Als het een hotelkamer was, zou hij zo boeken. „Maar dan hoef je er alleen te slapen en weet je dat je er na een paar dagen weer weg kan.”

Eén uur per dag mogen de gedetineerden naar buiten, tien minuten bellen, en één uur per week bezoek ontvangen. Daar moeten ze dan wel een visitatie voor op de koop toe nemen. „In hun blote achterwerk. Geen excuus”, zegt de gids. De doosjes met rubber handschoenen die op een bankje in het onderzoekskamertje liggen, laten zien dat het menens is.

Als de gedetineerden zich niet aan de regels houden, komen ze in de strafcel terecht, een kale cel met alleen een matras op de grond. En als ze daar niet te handhaven zijn, dan is er nog de cel met dwangmiddelen. Daar staat een tafel waar de gevangene op vastgebonden kan worden, en er hangen complete ME-tenues voor de bewakers, inclusief schild en wapenstok. „Niet om mee te slaan, maar om agressieve gedetineerden mee op afstand te houden”, verduidelijkt locatiedirecteur V. Hosek, voordat er nieuwe misverstanden ontstaan.

Een stel dat de rondleiding ook heeft gedaan, geeft zich gewonnen. „We dachten eerst: het lijkt wel een hotel, maar ik zou er toch niet graag zitten.” Donner knikt tevreden.