Motivaction deed tussen december 2015 en februari 2016 onderzoek onder ruim 56.000 mensen uit 24 landen. Het ontdekte een aantal hoofdredenen waarom elites de plank zo vaak mis slaan en niet begrijpen wat onder het volk leeft.

Een reden is een nieuwe politieke tweedeling in westerse samenlevingen als gevolg van de globalisering. Aan de ene kant staan patriottische bewegingen, die de nationale cultuur willen beschermen tegen immigratie. Aan de andere kant staan ‘radicale egalitaire’ bewegingen, die mensen, culturen en religies als gelijkwaardig zien.

De westerse intelligentsia met haar universele, kosmopolitische en liberale waarden begrijpt niets van de patriottische weerzin hiertegen. Ze zit vast in een ‘bubbel van gelijkgestemdheid’ en haar onwil of onvermogen om zich aan te passen wordt vaak uitgelegd als ongevoeligheid voor verandering, wat het vertrouwen verder ondermijnt.

In de hele wereld heerst een patriottische trend die ingaat tegen de globalisering en westerse waarden, bijvoorbeeld in Rusland, Turkije en India. Het patriottisme in het Westen kenmerkt zich door het besef dat de goede tijden voorbij zijn en de wens dat de welvaart, trots en macht van vroeger terugkomen.

Het politieke establishment is overvallen door ‘digitale disruptie’, zoals ook gebeurd is in de taxi-, media- en hotelbranches. Burgers praten via social media overal over mee en mensen als Edward Snowdon en Julian Assange hebben belangrijke rollen vervuld bij het blootleggen van vertrouwelijke en gevoelige overheidsinformatie. Er is een trend naar ‘radicale overheidstransparantie’, die dikwijls hand in hand gaat met een roep om verandering en zorgen over de bestaande politiek.