Tot nu toe zijn er drie gevallen bekend van ernstig dementerenden bij wie op basis van een eerder afgegeven wilsverklaring het leven actief is beëindigd. Dat maakte de voorzitter van de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie, Kohnstamm, vrijdag bekend.

Over twee van deze situaties geven de toetsingscommissies vandaag in geanonimiseerde oordelen openheid van zaken. In beide gevallen oordeelden de betreffende regionale toetsingscommissies dat de artsen zorgvuldig handelden.

De medische wereld en de politiek discussiëren al jaren over de onmogelijkheid van euthanasie bij dementerenden.

In de praktijk kunnen ernstig dementerenden hun wil niet meer uiten. Sommigen geven ook aan dat ze geen euthanasie meer willen. Veel artsen zijn in de praktijk erg terughoudend. Ze vinden dat patiënten zelf moeten aangeven dat ze niet verder willen leven.

Communicatie nodig

In 2012 kwam de artsenorganisatie KNMG met een eigen richtlijn. Daarin stond dat verbale of non-verbale communicatie met de patiënt nodig was om vast te stellen of ze wel of geen levensbeëindiging wensen. Voorstanders van euthanasie oordeelden dat de artsenorganisatie daarmee strengere regels opstelde dan volgens de wet mogelijk is. Daarop kwamen de ministers van Volksgezondheid en Justitie eind 2015 met een richtlijn. Daarin staat dat euthanasie bij vergevorderde dementie mag ook zonder dat de patiënt zijn verzoek in woord of gebaar kan overbrengen. Wel moet voor de arts duidelijk zijn dat de patiënt ondraaglijk lijdt. Dat uit zich in pijn, angst, agressie of onrust.

De richtlijn heeft niet geleid tot stijging van het aantal levensbeëindiging bij ernstig dementerenden die eerder een wilsverklaring voor euthanasie ondertekenden.

Directeur Schurink van de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE) sprak daar vrijdag in de Volkskant zijn teleurstelling over uit. „Mensen tekenen zo’n verklaring in volle overtuiging. Ze denken dat het is geregeld. Maar zodra ze het moment van wilsbekwaamheid passeren, willen artsen ineens niet meer. Ze willen daar hun vingers niet aan branden, ook niet als er sprake is van zichtbaar lijden. Ze voelen zich gebonden aan de oude normen van de KNMG, en eisen dat de patiënt zelf communiceert.”

Esmee Wiegman, directeur van de Nederlandse Patiëntenvereniging, is juist blij dat artsen terughoudend zijn met euthanasie bij dementerenden. „Toen ik het berichten vanmorgen hoorde, dacht ik: Gelukkig en terecht.”