Te laat komen is menselijk. Onvoorziene omstandigheden kunnen een goede planning helemaal in het honderd sturen. Vervelend, maar in de meeste gevallen volstaat een verontschuldiging.

Wie echter consequent te laat komt, moet rekenen op minder begripvolle reacties van collega’s, vrienden en familie. Zeker in de Nederlandse maatschappij, waar punctualiteit hoog in het vaandel staat. Maar hoe komt het eigenlijk dat sommige mensen chronisch te laat komen? En kunnen ze het afleren?

Waarom steeds dezelfde mensen (veel) te laat komen voor een afspraak hangt voor een deel samen met erfelijke eigenschappen. Een auteur van National Geographic zette vorig jaar wat factoren op een rij die daaraan bijdragen.

Veel mensen blijken te laat te komen omdat ze niet goed inschatten hoeveel tijd ze nodig hebben voor een bepaalde klus: een zakelijk telefoontje, even een cadeautje kopen, het zich omkleden voor een afspraak et cetera. Gemiddeld onder­schatten mensen de tijd die ze nodig hebben voor een taak met circa 40 procent, stelden onderzoekers vast.

Verder ontdekte een Amerikaanse sociaal psycholoog dat laatkomers ook vaak multitaskers zijn. 
Hij deed onderzoek onder metromedewerkers in 
New York. Degenen die nogal eens meerdere dingen tegelijk deden, kwamen significant vaker te laat op hun werk dan collega’s die liever op één taak focussen.

Tijdsbesef

De sociaal psycholoog concludeerde verder dat persoonlijkheidskenmerken een rol spelen. Onrustige, prestatiegerichte personen zouden over het algemeen punctueler zijn, terwijl meer ontspannen personen vaker structureel te laat komen. De onder­zoeker wijt dat aan een verschil in tijdsbesef. Hij stelde vast dat de eerste groep een minuut ervaart als 58 seconden, terwijl personen in de tweede groep pas na 77 seconden denken dat er een minuut is verstreken – een verschil in tijdsbesef van 19 seconden per minuut.

Bestaat er ook een oplossing voor (chronisch) te laat komen? Onderzoekers zien verschillende mogelijkheden. Ze adviseren bijvoorbeeld om een klus op te splitsen in afzonderlijke stappen. Dit zou helpen om een nauwkeuriger schatting te maken van de tijd die daarvoor nodig is.

Een tweede tip is om de agenda minder vol te 
plannen. Wie meer tijd neemt voor een autorit 
dan de routeplanner aangeeft, komt ook met wat file nog op tijd. En een opdracht die direct moet worden uitgevoerd, stuurt niet de hele planning in het honderd als er met zulke haastklussen rekening is gehouden.