Zoeken naar muziek voor oudejaarsdag
Wie wil zingen tijdens de jaarwisseling, zoekt oudejaarsliederen. Wie op 31 december een concert geeft, wil eindejaarsmuziek brengen. Maar wat zijn oudejaarsliederen? En hoe stel je een eindejaarsconcertprogramma samen?
In gezangboeken is de rubriek ”jaarwisseling” vaak niet groot. Het Liedboek voor de kerken (1973) geeft slechts drie gezangen: behalve het gedicht van Bonhoeffer (zie hiernaast) nog Watts’ ”O God, die droeg ons voorgeslacht” en de vertaling van het lied ”Das alte Jahr vergangen ist”. In het nieuwe Liedboek (2013) is het laatste vervallen. Wel wordt nu Newtons ”O Jezus, hoe vertrouwd en goed” als eindejaarslied bestempeld, terwijl Jan Wits ”God heeft het eerste woord” (weer) een nieuwjaarslied heet.
In oudere gezangbundels staan meer liederen voor de jaarwisseling. Vele daarvan zijn echter in onbruik geraakt. Wie kent nog ”’t Jaar heeft haast zijn loop volbracht” of ”Een jaar zinkt in der tijden nacht” uit de hervormde bundel van 1938? ”Uren, dagen, maanden, jaren” en ”Wat de toekomst brengen moge” uit dit gezangboek waren wél een langer leven beschoren. En ”Halleluja, prijst de Onbegonnen” kreeg een nieuw leven in de Evangelische Liedbundel (1999) en de recente bundel ”Weerklank”. In de laatste uitgave is overigens ook ”Rust mijn ziel, uw God is Koning” in de categorie oudjaar en nieuwjaar ondergebracht.
Vergeleken met het aanbod aan kerstliederen is de oogst qua eindejaarsliederen niet groot. Iets dergelijks geldt voor muziek bij oud en nieuw. Wie een kerstconcert geeft, kan uit een redelijk repertoire putten. Maar stel eens een programma voor een oudejaarsconcert samen. Je kunt als organist niet altijd Jan Zwarts ”Uren, dagen, maanden, jaren” spelen. Nu zijn er op 31 december niet veel concerten. Behalve de gebruikelijke ”Zaterdagmiddagmuziek” in de Utrechtse Dom, waar kamermuziek van Bach klinkt, melden de agenda’s één bespeling. Jos Moeke geeft zaterdagmiddag in de Maartenskerk in Zaltbommel een oudejaarsconcert. Sinds 2011 speelt de Uddeler organist ieder jaar op nieuwjaarsmiddag in Zaltbommel. Dit jaar is hij, vanwege de zondag, uitgeweken naar de oudejaarsdag, vertelde hij deze week desgevraagd.
Welke muziek je op oudejaarsdag speelt? Moeke: „Ik probeer altijd psalmen en liederen te laten horen die bij oud en nieuw passen. Dit jaar begin ik met Psalm 79 van Bert de Wit. Halverwege improviseer ik over het lied ”Leid mij Heer”. Aan het eind klinkt de fantasie over ”Kroon Hem met gouden kroon” van Marco den Toom. Inderdaad, niet echt een oudejaarslied, maar ik vind het een mooi stuk, dat wel past.”
En welke literatuur kies je? Moeke: „Ik wil altijd een paar pittige stukken spelen. Meestal Bach, maar dit jaar is het de fantasie over ”Ein feste Burg” van Reger geworden. Daarnaast klinkt de Sonata Eroïca van Joseph Jongen.” Hoeveel publiek verwacht de organist op zo’n middag? „Ieder jaar zijn er rond de vijftig mensen. Het zou mooi zijn als het er nu honderd zouden zijn. Het is altijd heel gezellig. En aan het eind zijn er oliebollen.”