De 67-jarige Guterres is de eerste VN-leider die zelf aan het hoofd van een regering heeft gestaan. De socialist werd politiek actief in 1974, het jaar dat er een einde kwam aan een halve eeuw dictatuur in Portugal. Tussen 1995 en 2002 was hij premier. Sinds 2005 heeft Guterres, die vloeiend Portugees, Engels, Spaans en Frans spreekt, aan het hoofd van de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR gestaan.

Onder leiding van Guterres kromp het aantal UNHCR-werknemers op het hoofdkantoor in Genève, terwijl de inzet in de crisisgebieden juist werd vergroot. De Portugees staat vooral bekend om zijn onvermoeibare pogingen om de rijke landen nauwer te betrekken bij de mensen die noodgedwongen vluchten uit oorlogs- en rampgebieden. „We kunnen mensen niet tegenhouden die moeten vluchten om het leven te behouden. Ze komen. De keuze die we hebben is hoe goed we ze ontvangen en hoe humaan”, schreef hij daar zelf over.

Guterres heeft het onvermogen van de internationale gemeenschap benoemd om conflicten te voorkomen en op te lossen. Hij vindt veranderingen in de Verenigde Naties daarom onontkoombaar. Hij heeft drie prioriteiten benoemd voor zijn termijn, die vijf jaar duurt: werken aan vrede, de bevordering van duurzame ontwikkeling en interne hervormingen. „Er is meer diplomatie voor vrede nodig. De internationale gemeenschap besteedt veel meer tijd en middelen aan het oplossen van crises dan aan het voorkomen ervan.”