Hij oogt vitaal, praat enthousiast. Over zijn passie, over de geschiedenis van de Kozakken, over Israël. Hij begint in het Engels, maar schakelt al snel over op het Russisch, de taal waarin hij zich het liefst uitdrukt.

Viktor Klimenko was vorig weekend in Nederland. Hij gaf optredens met het Hoogeveense mannenkoor Adoramus en het Genemuider mannenkoor Stereo. Zondag verleende hij mede­werking aan een internationale kerkdienst in De Schalmei in Kampen. „Het leek Babylon wel”, lacht hij een dag later. „Arabisch, Russisch, Engels, Pakistaans: wel vijf of zes talen door elkaar. Ik wist niet wat me overkwam.”

Het was Cor Ploeg, dirigent van mannenkoor Adoramus, die Klimenko naar Nederland haalde. De Finse zanger speelde een belangrijke rol in het leven van Ploegs vrouw, Katja Vinogradskaya. De Oekraïense kwam in 1988 tijdens een optreden van Klimenko in Kiev tot bekering, vertelt ze. Een Bijbel met daarin een hand­tekening van de zanger herinnert haar nog aan dat moment.

Altijd al leefde de wens om contact te leggen met de zanger en hem naar Nederland te halen. Nu was het eindelijk zover. Tijdens zijn zesdaagse verblijf in Nederland logeerde Klimenko, die in de Finse hoofdstad Helsinki woont, bij de familie Ploeg in Gene­muiden.

Slavisch

Hij weet niet goed of hij Rus is of Fin. „Ik voel me het meest Russisch, misschien vooral Slavisch. Maar ik heb eigenlijk altijd in Finland gewoond.”

Klimenko werd in 1942 geboren in een kamp voor oorlogs­gevangenen in Svetnavalka, in het noordwesten van Rusland. Toen hij drieënhalf was, vluchtten zijn ouders naar Finland. „Maar we werden niet echt geaccepteerd. Wij waren Russen, de vijand. Er was sprake van oorlog.”

Het gezin verkeerde in „heel erg arme” omstandigheden, zegt de zanger. Finland was een christelijk land, luthers. „Nog lutherser dan Luther zelf”, grapt hij. Ook zijn ouders waren christen en gingen naar de kerk. Maar de jonge Viktor nam als puber van een jaar of 16 afscheid van het geloof. „Ik droomde ervan om muziek te maken, geld te verdienen, rijk te worden. Elvis Presley was mijn idool.”

Aanvankelijk koos de artistieke Viktor voor de schildersopleiding, later switchte hij naar de toneelschool. Twee jaar lang werkte hij vervolgens bij het staatstheater van Helsinki. „Mijn droom was om een ster te worden in de filmwereld.”

Intussen maakte Klimenko in Europa naam als popzanger en acteur, waarbij hij vooral Russische liedjes bracht. In 1963 kwam zijn eerste single uit: ”Tuhansien järvien maa” (Land van duizend meren). Twee jaar later deed hij namens Finland mee aan het bekende Eurovisiesongfestival, in Napels. In 1970 verscheen zijn eerste album.

Inmiddels was Klimenko weg bij het theater van Helsinki en legde hij zich helemaal toe op een carrière als Kozakzanger. „De liedjes uit die oude traditie van Russische vrijheidsstrijders waren heel populair in Europa. Waar ik over zong? Vooral over de liefde. De tragedie en het drama van zulke Slavische liedjes en dansjes spraken mensen aan. Die folklore was een goede business. Samen met de Duitse zanger Ivan Rebroff vertegenwoordigde ik de Russische ziel in Europa.”

Depressief

De ster van Klimenko rees, maar er kwam een kink in de kabel. Dat was in 1980. „Toen ik voor mijn werk in Parijs verbleef, werd ik opeens heel erg ziek. Ik kon niets meer, alles was kapot. Wat een absurd leven leidde ik: ik moest prestatie op prestatie leveren; vreselijk zwaar. Ik zegde mijn optredens af en ging terug naar Finland.”

Daar kon de dokter de zwaar depressieve zanger niet helpen. „Het enige wat ik overhield, was de religie.” Stiekem ging de Fin naar de kerk. „Ik wilde niet dat het bekend zou worden dat ik kerkdiensten bezocht. Het zou me m’n baan kunnen kosten.”

Hij ging niet naar de lutherse staatskerk. „Daarvan is iedereen in Finland lid. Ze komen er vaak maar twee keer in hun leven.” Klimenko kwam echter in wat hij noemt een protestantse kerk met „sterke” gelovigen. „Ik dacht altijd dat echte christenen gestoorde mensen waren. Maar hier kwamen wel duizend mensen bij elkaar. Daar ging wat van uit. Zouden die mensen allemaal gestoord zijn? dacht ik.”

Intussen ging het slechter en slechter met de zanger. Het kwam zelfs zover dat hij overwoog een einde aan zijn leven te maken. „Ik hield me in die tijd bezig met yoga; heel gevaarlijk. Tegelijk was ik heel bang om te sterven. Als het waar was dat er een hemel en een hel was, waar zou ik dan zijn als ik stierf? Ten einde raad schreeuwde ik het uit: „Heere, als U bestaat…!”

Er kwam antwoord. „De Heere openbaarde Zich aan mij. Ik werd een nieuw mens. Ik zag dat God er is en dat Jezus leeft. Dat er een nieuw leven is en een hemel. Ik was de allergelukkigste.”

Nieuwe roeping

Hij ging veel in de Schrift lezen en volgde een Bijbelschool. „Ik moest groeien, in balans komen. De melk moest vast voedsel worden.” Hij kreeg ook een diep verlangen om anderen over Jezus te vertellen. „Als je gelooft dat Jezus leeft, dan roep je toch: „Halleluja!”? Dan wil je anderen daar toch over vertellen? Ik kan niet begrijpen dat veel christenen alleen maar religieus zijn. Religie kan je niet redden. Daartoe is alleen Jezus in staat.”

Er kwam ook een nieuwe roeping. „Ik was een bekende zanger in Europa, ook hier in Nederland. Toen het gerucht zich verspreidde dat ik christen was geworden, kwamen er ineens allerlei uitnodigingen van kerken en christelijke organisaties.” Hij werd een rondreizende zanger en prediker. In Nederland haalde de Evangelische Omroep de Fin begin jaren 80 binnen. Het eerste optreden was in de Doelen in Rotterdam, met dirigent Arie Pronk en organist Sander van Marion. Ook was de zanger al snel te gast in het tv-programma van het EO-zangersduo Gert en Hermien Timmerman.

Wat er veranderde aan zijn manier van zingen? „De slechte dingen heb ik eruit gegooid. Maar ik kon gewoon als Kozakzanger verder. De liederen hoeven niet per se over Jezus te gaan. Mijn geweten is schoon. Neutrale liedjes zijn daardoor niet schadelijk. Ze komen uit een zuiver hart. Ik was natuurlijk een bekende christen, dus ik moest wel, nog beter dan anderen, erop letten hoe ik me gedroeg. Maar ik wilde geen farizeeër worden, met allerlei wetjes: dat wel en dat niet. Tegelijk, ik doe niet alles wat ik volgens mijn eigen geweten zou mogen doen. Ik vind bijvoorbeeld dat ik wijn mag drinken. Maar als ik ergens kom waar christenen daar moeite mee hebben, dan drink ik geen wijn.”

Vijgenboom

Al snel na de omkeer in zijn leven maakte Klimenko zijn eerste christelijke album: ”Jeesus on herra” (Jezus is Heer). De plaat kreeg in Finland en Zweden de gouden status. Het album ”Jeruzalem” uit 1985, dat in vier talen uitkwam, werd internationaal helemaal een topper.

Wat zijn mooiste plaat is? Resoluut: „Alles. Alles wat ik over de Bijbel zing, is een hoogtepunt.” Welke liederen hem dierbaar zijn? „Ik zing graag over het lijden van Christus, over Zijn bloed dat reinigt. De wederkomst is helemaal een lievelingsthema. Ik leef nu 36 jaar met Christus. Dat Hij terugkomt, advent, dat is waar ik voor leef.”

Graag en veel zingt Klimenko ook over Israël. Hij was meer dan vijftig keer in het Heilige Land. En als hij ergens komt waar Russisch­sprekende Joden zijn, zoekt hij hen altijd op. Wat heeft hij met dat land en dat volk? „Israël is de klok van de wereld. Kijk ernaar en je ziet hoever de tijd is. Het symbool van Israëls onafhankelijkheid is de vijgenboom. Kijk naar de vijgenboom, zegt Jezus, en je weet hoe laat het is. Na de stichting van de staat Israël in 1948 kun je zeggen dat de vijgenboom bloeit. Het kan niet lang meer duren tot Jezus wederkomt. Onze roeping is om bij het huis van Israël te beginnen met de Evangelie­verkondiging. En bedenk wel: Jezus was een Jood.”

Klimenko, die getrouwd is en drie zoons heeft, is inmiddels 74. Welke plannen heeft hij nog? „We moeten elkaar als christenen moed inspreken, elkaar versterken. Dat doe ik nog steeds graag. Maar er komen niet meer zo veel uitnodigingen van kerken in Europa. Nee, mijn stem is nog goed, daar ligt het niet aan. Ik ervaar wereldwijd een soort verlamming onder christenen. Daarom is het belangrijk dat we elkaar aansporen om de blik op Jezus gericht te houden. Alleen die blik op Hem geeft me kracht.”