Een hagelwitte Embraer ERJ145 van de Belgian Air Force taxiet de startbaan van Rotterdam Airport op. Het tweemotorige straalvliegtuig –gevuld met generaals, ministers en media– kiest het luchtruim voor een exclusieve demonstratie luchtruimbewaking.

Rotterdam is gehuld in laaghangende bewolking. Ergens boven de stad schiet de Embraer door het wolkendek. De Belgische jet simuleert een civiel, ongeïndentifeerd toestel dat –zonder radiocontact– ons land binnenvliegt. Communicatiefoutje? Kaping? Terreuraanval?

Alarm

De AOCS-gevechtsleiding in Nieuw-Milligen slaat alarm. Twee F-16’s van de Vliegbasis Volkel stijgen –mét naverbrander– op. De jachtvliegtuigen met Quick Reaction Alerttaak (QRA) krijgen opdracht de Embraer te onderscheppen. Scramble, in vakjargon.

Luttele minuten later doemen de twee F-16’s rechts naast de jet op. Even later volgen er op links twee Belgen. Passagiers verdringen zich voor de raampjes. De F-16-vliegers zijn duidelijk te onderscheiden. Piloten proberen contact te maken met de Embraer. Onraad aan boord?

Luchtvaartterrorisme is bepaald niet denkbeeldig. De bloedige aanslagen van 11 september 2001 in de VS hebben geleerd dat terroristen vliegtuigen kunnen inzetten om dood en verderf te zaaien.

Nederland en België hebben beide permanent twee gevechtsvliegtuigen paraat staan om onder NAVO-commando binnendringende Russen te onderscheppen. De F-16’s kunnen –in het uiterste geval, na een zorgvuldige procedure– opdracht krijgen een passagiersvliegtuig uit de lucht te schieten.

Nederland, België en Luxemburg slaan na de jaarwisseling de handen ineen bij de bewaking van de nationale luchtruimen. Nederland zet z’n jachtvliegtuigen in België in, België doet hetzelfde boven ons land. Of Luxemburg.

Nederland geeft daarmee niet een stukje soevereiniteit prijs. „De verantwoordelijkheid voor de inzet blijft altijd bij de nationale autoriteiten liggen”, benadrukt generaal Dennis Luyt op Rotterdam Airport. Den Haag stuurt de Belgen aan bij een terreurdreiging boven Nederland. De minister van Veiligheid en Justitie beslist over het neerschieten van vliegtuigen.

De samenwerking geeft de Nederlandse en de Belgische luchtmacht een beetje lucht bij de inzet van hun krappe aantal gevechtstoestellen. „We kunnen onze jachtvliegtuigen hierdoor efficiënter inzetten”, legt Luyt uit. Niet alleen voor missies, maar ook voor de broodnodige training van de luchtverdediging. Deze heeft –door inzet tegen IS– ongeveer stilgelegen.

Straks staan er in de Benelux nog slechts twee jachtvliegtuigen permanent paraat. België en Nederland –Luxemburg heeft geen luchtmacht– zetten om beurten vier maanden lang twee F-16’s in. Brussel neemt de eerste shift voor z’n rekening.

Reactietijd

Nederland opereert –bij toerbeurt– vanaf de vliegbases Leeuwarden en Volkel. Een Nederlandse F-16 kan dus vanuit het hoge noorden naar het lage zuiden moeten vliegen. Kostbare tijd lijkt verloren te gaan. „De reactietijd is acceptabel”, aldus de generaal, zelf vlieger. „Onze toestellen zijn heel snel. We kunnen supersonisch vliegen. Veiligheid wordt nu alleen op een andere manier gegarandeerd.”

De samenwerking is bijzonder. „Baanbrekend”, vindt de Belgische minister VandePut. „Een schoolvoorbeeld”, vindt minister Hennis. Beide bewindslieden –en de Luxemburgse ambassadeur– hebben gisteren hun handtekening onder de overeenkomst gezet. „De kern van deze samenwerking is vertrouwen.”

De vier F-16’s begeleiden de Embraer verder boven Nederland. Een piloot wuift. Dan zwaaien de kisten een voor een af. De naverbranders spuwen vuur.