Ruim een week geleden kondigde Noël Mamère -burgemeester van het Zuid-Franse Bègles en parlementslid namens de Groenen- aan op 5 juni een huwelijk te zullen voltrekken tussen twee mannen. Daarmee gaf hij gehoor aan een oproep -gedaan in Le Monde door een aantal Franse ’intellectuelen’- aan het adres van burgemeesters om mensen van hetzelfde geslacht in de echt te verbinden. Sinds 15 november 1999 kunnen homo’s en lesbiennes in Frankrijk weliswaar een samenlevingscontract (pacte civil de solidarité, PACS) sluiten, maar dat staat (nog) niet gelijk aan het huwelijk. Zo biedt de PACS samenwonenden niet de mogelijkheid van adoptie.

De Franse president keurde afgelopen donderdag het initiatief van Mamère af. Volgens Chirac is de vraag om openstelling van het huwelijk voor mensen van hetzelfde geslacht, niet aan de orde en niet in overeenstemming met de gedachten die daarover in Frankrijk bestaan. Tijdens een persconferentie in het Elysée wierp Chirac zich op als de verdediger van de „wet” en de „traditie.” Het burgerlijk wetboek (BW) toont duidelijk aan dat huwelijken tussen twee mannen of twee vrouwen niet mogelijk is, zei de president. „Zo is het nu eenmaal, het is de wet.” Degenen die het voornemen hebben inbreuk te maken op deze regel, „zouden natuurlijk moeten worden gestraft.”

Het staatshoofd verklaarde wel open te staan voor een „nationaal debat” over de verbinding tussen twee personen van hetzelfde geslacht. „Maar ik ben er absoluut niet zeker van dat u een grote meerderheid onder de Fransen zult vinden die het burgerlijk wetboek ter discussie wil stellen”, gaf Chirac als schot voor de boeg mee. Chirac is verder voorstander van eventuele wijzigingen in de PACS, omdat die niet „alle garanties en oplossingen heeft geboden” voor een „probleem dat te maken heeft met de rechten van de mens.”

Premier Jean-Pierre Raffarin liet zich afgelopen donderdag in soortgelijke bewoordingen uit. Tijdens een lezing ter gelegenheid van het 200-jarig bestaan van het Franse burgerlijk wetboek, vertelde de minister-president dat het nodig is om de PACS te evalueren met het oog op mogelijke verbeteringen.

Wie evenmin van een homohuwelijk wil weten, is de minister van Justitie. Op de vraag van het dagblad Le Figaro wat de waarde is van een homohuwelijk zoals Mamère dat wil voltrekken, antwoordde Perben afgelopen woensdag: „Dat huwelijk zal zuiver en eenvoudig nietig zijn, omdat het strijdig is met het recht.” Het BW spreekt duidelijk over het tot zich nemen van een man of een vrouw en dat is niet voor tweeërlei uitleg vatbaar, vervolgde de minister. Een burgemeester die desondanks besluit een homohuwelijk te voltrekken, kan „natuurlijk” op sancties rekenen, aldus Perben.

In het interview zei de minister zich meer zorgen te maken over de homofobie in Frankrijk. Samen met premier Raffarin wil hij nog voor de zomer komen met maatregelen om dit verschijnsel tegen te gaan.

Perben is niet bang voor een debat over het homohuwelijk. „De eis van Noël Mamère wordt gedeeld door een zeer kleine minderheid, inclusief linkse partijen en inclusief de meeste verenigingen voor homoseksuelen. Ik geloof daarentegen dat er een brede consensus bestaat over handhaving van het huidige concept van het huwelijk.”

Mamère is niet van plan te wijken. Hij verwijt de regering alle aandacht op de PACS te richten in een poging het debat over het homohuwelijk naar de achtergrond te verdringen. Volgens hem is het „aan de rechter om zich over de wet uit te spreken, om te beslissen of het huwelijk dat ik op 5 juni wil voltrekken geldig is of niet.”

Het openbaar ministerie in Bordeaux buigt zich inmiddels over de kwestie. Twee scenario’s kunnen zich voordoen: óf het parket verbiedt het huwelijk zodra het is aangekondigd met het argument dat een bepaling in het BW wordt geschonden, óf het huwelijk wordt na voltrekking nietig verklaard.

Ook als het ministerie de voltrekking van het huwelijk vooraf verbiedt, is Mamère van plan zijn zin door te zetten. Het risico dat hij in dat geval kan rekenen op een boete van 4,50 euro (artikel 68 BW), neemt hij voor lief. Strikt genomen zou Mamère ook kunnen worden veroordeeld tot vijftien jaar gevangenisstraf en een boete van 225.000 euro wegens valsheid in overheidsgeschrifte, speculeerde Le Figaro vorige week. Minder hypothetisch vond de krant een veroordeling tot twee jaar cel en een boete van 200.000 euro voor het „onrechtmatig indienen van een rechtsdocument.” In 1997 is immers in een soortgelijk geval een burgemeester veroordeeld die met opzet een onwettige huwelijksakte had getekend om op die manier een van de betrokkenen aan een verblijfsvergunning te helpen.

De discussie over een mogelijke straf voor Mamère doet echter weinig ter zake. Hoofdzaak voor de homolobby is dat de discussie over het homohuwelijk weer op de agenda staat. Eind jaren ’90 leidde dat tot de PACS. Toen al werd hardop geroepen dat er slechts sprake was van een tussenstation. Einddoel was een huwelijk dat homo’s en lesbiennes dezelfde rechten verschaft als het huwelijk tussen man en vrouw.

De kans dat de huidige discussie in Frankrijk zal leiden tot een volwaardig huwelijk lijkt klein, aangezien de rechtse meerderheid in Frankrijk daar niets voor voelt. Of het land op termijn aan een homohuwelijk ontkomt, is echter zeer de vraag. De homolobby blijkt immers een zeer hardnekkige, gezien de voorbeelden van Denemarken, Noorwegen, Zweden, IJsland, Nederland, Finland en België. De eerstvolgende op het lijstje wordt hoogstwaarschijnlijk Spanje, waar premier Zapatero zich voor het homohuwelijk heeft uitgesproken. En aan de andere kant van de Oceaan lijken ook de Verenigde Staten niet meer te kunnen ontsnappen aan deze ’verworvenheid’ van het decadente Westen.