Het CPCE-project ”Europese steden van de Reformatie” wil de relaties tussen kerken en de steden die gestempeld zijn door de Reformatie in het kader van de Reformatieherdenking in 2017 verstevigen. Inmiddels zijn er 75 Europese steden bij het project aangesloten, aldus de website reformation-cities.org.

Kernbegrippen

Margot Kässmann, ambassadeur van ”2017” in Duitsland, heeft samen met Lutherkenner Ralph Ludwig in 95 rubrieken de volgens hen belangrijkste kernbegrippen van de Reformatie weergegeven. In ”95 x Reformation. Ein kleines ABC” (uitg. Lutheri­sches Verlagshaus, Hannover) zetten zij onder meer uiteen dat de mens zich niet hoeft te verheffen op zijn eigen prestaties. Typisch modern is hun herinterpretatie van het begrip rechtvaardiging. De vraag naar een genadige God is volgens de auteurs gestempeld door de middeleeuwse angst voor het vagevuur en de hel. Het is in deze tijd echter de vraag of míjn leven zin heeft, stellen zij. Rechtvaardiging betekent nu dat God het leven van de mens rechtvaardigt, geheel afgezien van of het hem gelukt om Gods geboden te houden.

Luthers houding ten opzichte van de Joden kan niet gerechtvaardigd worden met een beroep op de tijdgeest, schrijven zij verder. Deze werpt volgens hen „een blijvende schaduw” over de Reformatie. „Tegenwoordig geldt: Jezus was Jood en waar Joden aangevallen worden, hebben christenen voor hen in te staan.” De auteurs vragen zich ook af hoeveel Luther inhoudelijk wist van de verschillende doperse bewegingen in Duitsland die aandrongen op onvoorwaardelijke navolging van Christus.

Vrijheid

Een eigentijdse verwoording van de 95 stellingen, vanuit het perspectief van vrijheid en verantwoordelijkheid, geeft het boekje van Wilhelm Genazino ”Freiheit und Verantwortung. 95 Thesen heute” (Verlag J. B. Metzler, Stuttgart). Een groot aantal prominente schrijvers, filosofen, economen en kunstenaars laat zijn licht schijnen over onderwerpen met betrekking tot staat en samenleving, migratie en mobiliteit, economie en arbeid, kunst en media en religie en geloof. Luther heeft volgens dit boekje ook zijn antimoderne kanten, zoals zijn houding tegenover de Joden en de moslims. „Het is een genoegen Luther te lezen. Hem te volgen, minder.”

Voluit actueel

Van een heel ander kaliber is het boekje van Michael Reeves (Oxford) en Tim Chester (Borough­bridge) ”Why the Reformation Still Matters” (Inter-Varsity Press, Londen). Daarin worden de klassieke reformatorische overtuigingen ten aanzien van de rechtvaardiging door het geloof, de Heilige Schrift, de theologie van het kruis, de kerk en de sacramenten in hun oorspronkelijke bewoordingen gehandhaafd. De auteurs vinden de veranderingen in de Rooms-Katholieke Kerk geen reden om maar iets af te doen van het erfgoed van de Reformatie. Tegenover alle pogingen om de kloof tussen Rome en Reformatie te nuanceren zijn de verschillen volgens hen nog steeds „fundamenteel.” „De breuklijnen van de Reformatie zijn niet verdwenen.”