Margot Kässmann: Laten ten minste lutheranen zich onderling verenigen
De zwakte van het protestantisme is zijn versplintering. In de Verenigde Staten, bijvoorbeeld, zijn 22 lutherse kerken. „Een doel van 500 jaar Reformatie kan zijn dat ten minste de lutheranen zich onderling verenigen”, stelt dr. Margot Kässmann.
Kässmann is „ambassadeur” van het Reformatiejubileum 2017 in Duitsland. Samen met dr. Heinrich Bedford-Strohm, raadsvoorzitter van de Evangelische Kirche in Deutschland (EKD), wordt zij geïnterviewd in het boek ”Die Welt verändern. Was uns der Glaube heute zu sagen hat” (Aufbau Verlag, Leipzig).
Beide theologen stellen dat de Reformatie een gebeuren was dat kerk én wereld ingrijpend veranderde. Zij prikkelt tot op de dag van vandaag om, net zoals bij Luther, de wereld kritisch vanuit de Bijbel te bevragen.
Het komende jubileum is de eerste Reformatieherdenking in de geschiedenis die niet antirooms-katholiek is en een oecumenische dimensie heeft, aldus Kässmann. Doel van oecumene is volgens haar niet dat alle nevenstromen in één grote kerkelijke stroom uitmonden. Verscheidenheid is niet beangstigend maar juist verrijkend. „Als alles gelijk is, wordt het alleen maar vervelend.” Wel moeten de kerken zich sterk maken om elkaars doop te erkennen en met elkaar het avondmaal te vieren.
Onderling groeien de lutherse kerken wereldwijd uit elkaar, zoals op het punt van de ordinatie (wijding) van de vrouw en de aanvaarding van homoseksuelen. In het Westen geaccepteerd en toegejuicht, ook door Kässmann, maar voor Afrika nog een „reusachtige krachttoer.” De vrouwenordinatie ziet zij als het regelrechte gevolg van de uitspraak van Luther dat iedereen die gedoopt is, „priester, bisschop en paus” is.
Voor Kässmann wekt de reformatorische traditie ertoe op om zelfstandig te denken. De Reformatie heeft zich beroepen op de Bijbel als de laatste instantie tegenover de kerk. Luthers strijd tegen de aflaathandel is een katalysator in de Reformatie geweest. „Ineens zeiden mensen luidop: Luther heeft gelijk. Veel van wat de kerk verkondigde, stond zo helemaal niet in de Bijbel. Het systeem was ook zonder Luther op de een of andere wijze in een crisis geraakt, omdat de mensen zózeer geknecht werden. De mensen begonnen zelf te lezen en zelf te denken.”
Kässmann denkt dat als Luther in deze tijd leefde, hij de mens zou oproepen „zich op de zoektocht naar God te begeven.” „Luther zou niet kunnen begrijpen dat er mensen zijn die zich helemaal niet afvragen of er een God is.”
Voor EKD-preses Bedford-Strohm is het Reformatiejubileum dé gelegenheid om de eigenlijke drijfveer van Luther weer onder de aandacht te brengen: het opnieuw heenwijzen naar Christus. Daarom ziet de EKD-voorzitter het Reformatiejubileum als een Christusfeest. „We willen God opnieuw ontdekken, God opnieuw ervaren.”
Wezenlijk is voor de Reformatie de herontdekking van de vrijheid, aldus Bedford-Strohm. Ook rooms-katholieken hebben door Luthers herontdekking van de vrijheid in hun eigen traditie belangrijke impulsen meegekregen. De Reformatie heeft geleid tot vernieuwing van het instituut en tot authentiek geloof. „Wat de kerk nu het dringendste nodig heeft, is een geestelijke vernieuwing.”