De animatie toont een tafeltje in een apotheek. De assistente legt in eenvoudige bewoordingen aan een oude, bebrilde man uit wat suikerziekte inhoudt en hoe metformine daartegen helpt. De man knikt begrijpend. Het filmpje duurt enkele minuten en de inhoud is inderdaad een stuk toegankelijker dan een traditionele bijsluiter. Vakjargon is nadrukkelijk vermeden, zodat ook lager geschoolden de werking van het medicijn kunnen begrijpen. En het daardoor zorgvuldiger gebruiken, zo is de bedoeling.

„Een gewone bijsluiter is een complex document”, zegt bedenker Afke de Jong van Zorganimaties. „Hij oogt vaak onvriendelijk, meestal gaat het om een grote lap tekst met heel kleine letters. Alle denkbare informatie wordt erin gestopt. De farmaceut behandelt ook de soms wel tientallen mogelijke bijwerkingen, hoe zeldzaam ze ook zijn. Veel patiënten kunnen de belangrijke elementen niet filteren.”

Deze klacht is bij de Patiëntenfederatie Nederland bekend. Het leidt ertoe dat veel gebruikers onzorgvuldig met hun medicijnen omgaan. Volgens woordvoerder Thom Meens schrikken mensen echt van een bijsluiter. „Voor velen is het abacadabra wat daarin staat. Vijftien procent van de mensen is laag- of ongeletterd, voor hen is een filmpje veel makkelijker te begrijpen.” Maar ook op de mensen die de bijsluiter wel goed kunnen lezen, werkt deze soms averechts. Dat komt door de nadruk op alle mogelijke bijwerkingen. „We horen vaak dat patiënten dan nog maar één pilletje per week nemen in plaats van één per dag. Medicatietrouw is een groot probleem, zeker bij mensen die meerdere medicijnen tegelijk slikken.”

Kijksluiter, zoals de nieuwe dienst is genoemd, is een commercieel initiatief. Apothekers moeten een abonnement afnemen om hun klanten toegang te kunnen verschaffen tot de duizend informatiefilmpjes die er nu zijn. Met één op de tien zijn op dit moment al afspraken gemaakt, zegt De Jong. Ze hecht eraan te zeggen dat de animaties aanvullend zijn. „De beste voorlichting bestaat nog altijd uit een persoonlijk gesprek. Maar thuis kun je de informatie op een rustig moment nog eens bekijken.”

De KNMP, de beroepsvereniging van apothekers, speelt sinds anderhalf jaar ook in op het probleem met de bijsluiters. Via de website Apo.nl kan iedereen, zonder inlogcode, in eenvoudige bewoordingen alle relevante medicijninformatie vinden. „Deze kun je ook laten voorlezen”, zegt woordvoerder Mariël Croon. „En we gebruiken veel iconen.” Croon vindt de Kijksluiter een sympathiek initiatief. „Alles wat helpt om medicijninformatie goed over te brengen, juichen we toe. Alleen weet ik niet hoeveel leden bereid zijn om daarvoor te betalen.”

Kijksluiter is voor iedereen geschikt, al richten de makers zich vooral op mensen die moeite hebben met lastige teksten. Voor diverse doelgroepen bestaan verschillende animaties. Zo krijgen ouderen toegang tot een ander filmpje dan jongeren en zijn er ook specifieke vrouwen- en mannenanimaties gemaakt. De Jong: „Sommige medicijnen hebben invloed op borstvoeding of zwangerschap. Voor mannelijke patiënten is dat natuurlijk irrelevant.”