Wat heeft de regering ertegen dat het parlement meekijkt?

De Britse regering heeft altijd betoogd dat zij het alleenrecht heeft om internationale verdragen, zoals het verdrag met de Europese Unie, aan te gaan en te ontbinden. De hoge raad (High Court) is echter van oordeel dat dit niet geldt voor verdragen die invloed hebben op de binnenlandse wetgeving. Het EU-verdrag heeft door het Europese recht immers directe doorwerking op het Britse recht. Opzegging van het verdrag zal dus grote invloed hebben op de Britse wetgeving en daarom dient het parlement hier eerst over te stemmen.

De binnenlandse wetgeving is in het Verenigd Koninkrijk het domein van het parlement. En de soevereiniteit van het parlement is in de Britse verhoudingen een zeer gevoelig thema, waarover in de geschiedenis zelfs oorlogen zijn gevoerd.

Waar komt deze uitspraak nu ineens vandaan?

Gina Miller, die aan de leiding 
van een investeringsmaatschap-
pij staat, had een klacht ingediend. Zij stelde dat een vertrek uit de EU haar beperkt in haar vrijheid van (internationale) beweging en dienstverlening. In haar ogen is dat een klassiek vraagstuk voor een volksvertegenwoordiging, en kan de regering het mandaat voor zulke besluiten niet zomaar aan een referendum ontlenen.

Miller zelf zei tegen de media dat de kwestie alleen over de procedure ging en niet over de inhoud. Maar deze wijziging van de procedure kan wel degelijk gevolgen krijgen voor de besluiten.

Wat gaat het parlement nu doen?

De leden van het Lagerhuis zijn waarschijnlijk evenzeer verrast door dit vonnis als de regering, en er ligt dus nog geen plan klaar.

Eerder heeft het parlement in een motie uitgesproken dat aan de brexituitslag gehoor moet worden gegeven. Dat is echter geen garantie dat het Lagerhuis de brexit uiteindelijk ook zal steunen. Daarom wilde de regering de brexit eerder niet in stemming brengen. De meerderheid van de parlementsleden was immers tegen vertrek uit de Europese Unie.

Kan het parlement de brexit terugdraaien?

Formeel kan dat zeker. Het referendum op 23 juni was officieel alleen raadgevend, dus juridisch valt dat vrij eenvoudig te verdedigen. Politiek gezien kan dit natuurlijk niet. Bovendien is het duidelijk dat tientallen –misschien zelfs honderden– parlementsleden weten dat in hun district anders in het referendum is gestemd dan zij hadden gewenst. Het terugdraaien van de brexit zou daarom voor veel parlementsleden een politieke zelfmoord betekenen.

Waarin ligt dan de meerwaarde van de stem van het parlement?

Elk goed parlement is in één ding heel goed, namelijk het dwarsbomen van de regering. En als het hierover gaat, behoort het Britse parlement tot de beste van de wereld.

De bemoeienis van het Lagerhuis zal daarom allereerst zorgen voor vertraging. Premier May had Brussel gezegd dat voor eind maart 2017 de eerste stap tot onderhandelingen over een Brits vertrek uit de EU zal worden gezet (door artikel 50 van het Verdrag van Lissabon in werking te stellen). Grote kans dat het parlement daar meer tijd voor neemt.

Ook is het nauwelijks denkbaar dat het parlement alleen maar ja of nee zegt op voorstellen van de regering. Een goede volksvertegenwoordiging verbindt aan inwilliging van regeringsplannen altijd voorwaarden. Het is bijvoorbeeld denkbaar dat het Lagerhuis eist dat er over het eindakkoord van de onderhandelingen met de EU opnieuw een referendum wordt gehouden. Het is heel goed mogelijk dat de stemming dan anders uitvalt. Want uit zo’n akkoord zal moeten blijken of de Britten werkelijk goedkoper uit zijn en meer soevereiniteit overhouden. Al die jaren tot het eindakkoord blijft de positie van Groot-Brittannië in de wereld dus wat onzeker.

Hoe hebben de voorstanders van de brexit gereageerd op de uitspraak van de rechter?

UKIP-voorman Nigel Farage (pro-brexit) is bang voor een „halve brexit.” Hij vreest verraad van de kiezer. Hij stelt dat het parlement geen enkel idee heeft van de volkswoede die zal losbarsten als de brexit geblokkeerd wordt. Andere politici stellen echter dat de brexit fatale gevolgen zal hebben voor de economie en de werkgelegenheid; zo’n uitkomst zou niet de wens van het volk zijn.

O ja, dat beroep, wanneer dient dat?

Het hooggerechtshof (Supreme Court) houdt in december een hoorzitting. Waarschijnlijk volgt de uitslag pas in januari. Alleen deze gebeurtenissen zorgen dus al voor vertraging.