CDA, VVD en D66 zijn zeer te spreken over de nieuwe besturingsfilosofie die minister Dekker van VROM dinsdag voorstelde. De bewindsvrouw wil meer overlaten aan provincies en gemeenten. Bovendien moet de overheid zich opstellen als partner van mensen en bedrijven en niet als degene die ontwikkelingen tegenhoudt. Ook de LPF ondersteunt de nieuwe koers.

De linkse oppositie is het niet eens met de nieuwe benadering. Zij denkt dat de nog overgebleven groene ruimte, met name in de Randstad, snel volgebouwd wordt. Volgens de PvdA is de nota een „zwanenzang” van de ruimtelijke ordening.

De regeringspartijen en de oppositie vinden het jammer dat minister Peijs van Verkeer en Waterstaat pas na de zomer het bijbehorende mobiliteitsplan presenteert. De Tweede Kamer vindt dat de Nota Ruimte niet zonder een gedegen wegenplan kan.

Op onderdelen hebben de regeringspartijen wel kritiek. Zo wil het CDA niet dat elk dorp nieuwe bedrijventerreinen aan mag leggen. D66 vindt ook dat gemeenten niet ongebreideld mogen groeien en wil dat de provincies de touwtjes strak in handen houden.

De ChristenUnie gaat akkoord met grotere vrijheid voor gemeenten en provincies, maar vindt dat de overheid duidelijker randvoorwaarden moet stellen om te voorkomen dat het landschap versnipperd en verrommelt. De partij wijst ongebreidelde groei van Schiphol af, evenals een reservering van 300 hectare bedrijventerrein in de Hoeksche Waard.

De SGP vindt dat de nota te eenzijdig kiest voor de ontwikkeling van de Randstad en de overige stedelijke netwerken. Daardoor blijven andere gebieden te veel buiten beeld. De staatkundig gereformeerden zijn blij dat gemeenten mogen bouwen voor de natuurlijke aanwas van de eigen bevolking. Ze missen wel het instrumentarium voor de gemeenten om dit daadwerkelijk tot uitvoering te brengen.

De reacties vanuit gemeenten en provincies zijn voorzichtig positief. Ze zijn blij dat de rijksoverheid meer wil overlaten aan de lagere overheden en dat het kabinet kiest voor groei. De lagere overheden vinden echter dat het kabinet te weinig geld beschikbaar stelt om het beleid uit te voeren.

Dat is ook de kritiek van de werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland. Zij noemen de financiële onderbouwing van het stuk „zeer mager.” Land- en tuinbouworganisatie LTO vindt het gunstig dat landbouw en vooral de tuinbouw de ruimte krijgen, maar constateert onduidelijkheid voor specifieke gebieden, zoals het veenweidegebied.

Natuur- en milieuorganisaties zijn ronduit ontevreden over de weg die het kabinet wil inslaan. Efficiënt ruimtegebruik wordt niet gestimuleerd. „Gemeenten en provincies die willen bouwen, krijgen vrij baan. Daarmee geeft minister Dekker de bescherming van het Nederlands landschap uit handen”, aldus Milieudefensie.

Minister Dekker van VROM benadrukte dinsdagmiddag tijdens de presentatie van de nota dat het kabinet kiest voor nieuwe ontwikkelingen, maar dat de kwaliteit van de ruimte gegarandeerd moet zijn. Het waarborgen daarvan staat voor velen gelijk aan conserveren en onaangetast laten. Dekker is het daar niet mee eens: „Ons land is voortdurend een werk in uitvoering, het resultaat van doorlopend menselijk ingrijpen.”

De bewindsvrouw erkende dat de overheid onvoldoende financiële middelen beschikbaar stelt om alle investeringen die zijn aangekondigd uit te voeren. Het kabinet verwacht dat de particuliere sector het overgrote deel van de plannen zal betalen.

De bewindsvrouw wil haast maken met de uitvoering van de nota. Een extra brede inspraakprocedure komt er niet. Die is er al geweest toen de plannen van haar voorganger uit paars II, de PvdA’er Pronk, aan de orde waren. De plannen zijn nu wel ingrijpend gewijzigd, maar dat is volgens Dekker geen probleem. De landsadvocaat ondersteunt het overslaan van de inspraakprocedure.