Dijkwachters staan paraat als het water een gevaar wordt
Als de dijken dreigen te bezwijken, staan zij paraat. Zo’n 3000 dijkwachters houden bij hoogwater een oogje in het zeil. Zaterdag worden deze vrijwilligers in Katwijk in het zonnetje gezet.
Kan het Hollandser, hier in Wilsum – tussen Zwolle en Kampen? In de uiterwaarden graast zwartbont vee, op de IJssel passeert een binnenvaartschip, ginds piekt een spitse kerktoren. En het miezert. Uit een grijs wolkendek.
„Daar grazen de koetjes van mijn broer”, zegt Erik Hekhuizen (30) in zijn dijkwoning in Wilsum, met uitzicht op de IJssel. Hij wijst op de uiterwaarden van de rivier. Nu is dat grasland, maar meer dan eens neemt het water bezit van de vlakte.
Gevaren
Wassend water langs de IJsseldijk – Erik Hekhuizen is ermee opgegroeid. Hij kent de risico’s en de gevaren. Juist daarom ook wil hij in het geweer komen als de rivier zich van zijn grimmige kant laat zien. Dus is hij voor het waterschap actief als dijkwachter.
Hekhuizen geeft leiding aan een groep van pakweg tien andere dijkwachters uit het dorp. In alle gevallen gaat het om een vrijwilligersfunctie. „Wij zijn de oren en ogen van het waterschap”, vertelt Hekhuizen aan de keukentafel in Wilsum. In crisissituaties –extreem hoogwater– inspecteren de dijkwachters de dijk. In de hoop zo een dijkdoorbraak te kunnen voorkomen.
Stuk hout
In Katwijk zullen zaterdagmiddag waarderende woorden klinken voor het werk van de dijkwachters. De vrijwilligers zijn uitgenodigd voor een bijeenkomst die is georganiseerd door het Hoogwaterbeschermingsprogramma, een samenwerkingsverband van Rijkswaterstaat en de waterschappen.
Zaterdag reikt Hetty Klavers, dijkgraaf van het Waterschap Zuiderzeeland, het eerste exemplaar van het ”Projectenboek 2017” uit aan de dijkwachters. In dat boek staat een beschrijving van alle 88 dijkversterkingsprojecten waaraan wordt gewerkt in Nederland. De komende jaren moet in heel het land een kwart van de primaire dijken worden versterkt. Primaire dijken liggen bijvoorbeeld langs het IJsselmeer of de Noordzee.
Taak voor de dijkwachters is om in crisissituaties het waterschap te voeden met gegevens over de deugdelijkheid van een dijk. De vrijwilligers lopen dan een inspectieronde, zo nodig bij nacht en ontij.
Hekhuizen: „Als we bijvoorbeeld zien dat een losgeslagen boot of een stuk hout tegen de dijk aan stuwt, geven we dat door aan het waterschap. Zeker zo belangrijk is de inspectie van de bermsloot, dat is de binnenkant van de dijk, dus aan de landkant.
Molshopen kunnen bijvoorbeeld een dijk verzwakken. We moeten letten op kwel, dat is water dat onder grote druk onder de dijk door komt.
Ook geven we acht op ”piping”; in dat geval kan zand gaan schuiven en kunnen er snel grote gaten in de dijk komen.”
Als dijkwachter kreeg Hekhuizen diverse cursussen. „We leren hoe een dijk is opgebouwd en hoe klei zo’n dijk kan verstevigen. Via een filmpje krijgen we bijvoorbeeld te zien dat een dijk binnen een paar uur kan bezwijken.”
Droge voeten
Meedoen aan de strijd tegen het water kreeg Hekhuizen van huis uit mee. „Mijn vader is ook al jaren dijkwachter. We willen wat voor de maatschappij doen. Er is toch niks nobelers dan ervoor te zorgen dat burgers droge voeten houden?”
Dijkwacht staat paraat als het water een gevaar wordt
Als nationale jeugddijkgraaf spreekt Johannes van der Poel (16) uit Ede vanmiddag in Katwijk de dijkwachters toe. „Ik wil al die vrijwilligers bedanken dat ze bereid zijn om in tijden van storm en hoogwater onze dijken in de gaten te houden. Ook wil ik iets vertellen over mijn persoonlijke binding met Katwijk. Mijn moeder komt ervandaan. Nee, ik ben geen verre nazaat van ds. Johannes van der Poel, die vele jaren predikant was van de oud gereformeerde gemeente in Ede. Die vraag krijg ik zó vaak.”
De 16-jarige Edenaar, die behoort tot de reformatorische kring, studeert watermanagement aan Helicon MBO in Velp. „Ooit hoop ik een betaalde baan te vinden bij bijvoorbeeld een waterschap. Waterproblematiek kan heel spannend zijn. Door klimaatverandering kunnen we met overstromingen te maken krijgen. Komen projecten van waterschappen op tijd af?”
Op je zestiende actief zijn met watermanagement – dat is wat anders dan voetballen. „Mijn vrienden zijn helemaal niet met watermanagement bezig. Die voetballen of gamen. Maar als je op een leuke manier iets vertelt over watermanagement, luisteren ze ook weleens. Maar op een verjaardag ga ik niet vertellen dat we een glas water te danken hebben aan het waterleidingsbedrijf. Natuurlijk niet.”