De Europese Unie heeft er met de toetreding van Grieks-Cyprus, komende zaterdag, een probleem bij. De ministaat heeft kort voor de aansluiting bij de EU duidelijk gemaakt niets te voelen voor hereniging met het Turkse deel van het eiland. Terwijl dit juist wel voor opheffing van de deling voelde.Brussel likt zijn wonden. Onder druk van Athene heeft het in 1999 de eis laten vallen dat voorafgaand aan de toetreding van het eiland de deling opgeheven zou moeten worden. Algemeen was er meer zorg over de reactie van het Turks-Cypriotische deel dan over die van het Grieks-Cypriotische. Dat het laatste tegen zou stemmen werd minder waarschijnlijk geacht.

Voor de EU en voor de Verenigde Naties is het nee van de Grieks-Cyprioten een zware tegenvaller. Vooral de secretaris-generaal van de VN, Kofi Annan, heeft zich met het opstellen van een ingewikkeld plan ingespannen om verzoening en hereniging te bereiken. Nu zaterdag de Grieks-Cyprioten tegen de hereniging hebben gestemd, zal naar verwachting het eiland tot in lengte van jaren in twee delen gesplitst blijven. Dat is een klap in het gezicht van de EU en de VN.

Die afwijzing door de Grieken is slechts voor een deel te verklaren vanuit de zekerheid die zij hadden dat ze ongeacht de uitslag van het referendum toch lid konden worden van de EU.

Een andere belangrijke factor is het trauma van het verleden. De Turkse invasie in 1974 waarbij bijna de helft van het eiland werd bezet, zijn de Grieks-Cyprioten nog niet vergeten.

De bezetters verdreven de oorspronkelijke bevolking en confisqueerden hun eigendommen. Het leed en de schade van die inval werden in het plan-Annan onvoldoende gecompenseerd. Het gaat daarom niet aan de Grieks-Cyprioten als enigen de schuld te geven voor de afwijzing van de hereniging. De EU en de VN zijn er kennelijk niet in geslaagd de reserves en het wantrouwen bij de Grieks-Cyprioten weg te nemen.

Duidelijk is wel dat de Turken op het eiland en op het vasteland winst boeken door deze gang van zaken. Met hun ja voor de hereniging hebben zij zich van hun beste kant laten zien. De Turks-Cyprioten kunnen daardoor rekenen op de opheffing van sancties die er nog altijd tegen dit deel van het eiland bestaan. En de EU heeft zaterdag al beloofd geld in dit deel van het eiland te pompen. Wanneer daardoor de toeristenindustrie van de grond komt, hebben de Turks-Cyprioten straks hun Griekse buren niet meer nodig. Daardoor zal het verlangen naar hereniging tanen.

De Turkse regering in Ankara kan met genoegen vaststellen een cheque in handen te hebben die ze aan het eind van het jaar op tafel kan leggen als Brussel moet besluiten over de toetredingsonderhandelingen met Turkije. In de achterliggende maanden heeft Ankara duidelijk gemaakt mee te willen werken aan een oplossing van het Cypriotisch probleem.

Vooral in het belang van de Turkse toetreding tot de EU heeft de Turkse premier Erdogan de Turks-Cypriotische leider Denktash onder druk gezet toen die de bevolking wilde oproepen tegen de hereniging te stemmen. Brussel kan niet langer volhouden dat de Turken dwarsliggen als het om Cyprus gaat. De Grieken krijgen nu de zwartepiet toegespeeld. En daarmee is een belangrijke hobbel voor toetreding van Ankara opgeruimd.

De uitslag van zaterdag is teleurstellend. Cyprus is een van de staten die vanuit historisch oogpunt één behoren te zijn maar die als gevolg van oorlogen en opstanden gescheurd zijn. Zij blijven in het internationale krachtenveld een steen des aanstoots. Met de voorstellen tot hereniging zou niet alle pijn van het verleden vergeten zijn, maar was wel een begaanbare weg voor de toekomst geopend. En die is nu voor vele jaren geblokkeerd.