Toen Schubert zijn strijkkwartet nummer 14 ”Der Tod und das Mädchen” componeerde, deed hij dat niet uitsluitend omdat hij zo nodig een leuk stukje muziek wilde maken. Gaat deze muziek wel over een ”Mädchen”? Of over de componerende jongeman zelf? Tijdens het componeren van dit kwartet had de jonge Schubert nog slechts drie jaar te leven. „Ik kan alleen nog maar componeren en heb nog maar weinig tijd.” Die drang moet volgens Samama in de noten te horen zijn. Een intrigerende speurtocht rondom deze emotionele muziek volgt. Maar die muziek is helemaal niet emotioneel, zegt Samama. De luisteraar is emotioneel. Muziek zelf is enkel klank. Zo kan het zijn dat de een bij het beluisteren van Schuberts kwartet in zijn stoel zit te zinderen, terwijl een ander deze muziek gestolen kan worden.

De zin van muziek is niet eenduidig aan te geven. Bach componeerde op basis van waarheden als getallen en verhoudingen. Beethoven was gegrepen door de Franse Revolutie en werd gekweld door doofheid. Lodewijk XIV gebruikte muziek van Lully als vertegenwoordiging van zijn roem en vermeende goddelijke macht. Paus Marcellis II, Stalin en Hitler deden niet anders met de muziek van respectievelijk Palestrina, Sjostakovitsj en Wagner.

De informatiedichtheid is hoog, de betoogtrant van Samama begeesterd, de structuur glashelder. Met deze colleges in de auto wil je nog wel een tijdje in de file staan.

De zin van muziek – Een hoorcollege over de rol van muziek in het menselijk bestaan, door Leo Samama; uitg. Home Academy, Gouderak, 2016; ISBN 9789085301554; € 27,50; te downloaden via www.home-academy.nl