In het boek ”Women in the Church” staat een klein stukje tekst uit de Bijbel centraal: 1 Timotheüs 2:9-15. Slechts zeven verzen, en eigenlijk gaat het vooral om slechts één kerntekst: vers 12. Daarover gaat dit boek van 415 (!) bladzijden.

De veranderde visie op man en vrouw in het Westen van de wereld bracht vele uitleggers tot extra aandacht voor deze tekst. Men had moeite met de manier waarop die alle eeuwen was uitgelegd: dat het de vrouw niet was toegestaan om gezag uit te oefenen over de man en de prediking van Gods Woord in de gemeente te doen.

Men begon in de vorige eeuw op allerlei manieren te zoeken naar een andere uitleg. Ik noem enkele mogelijkheden:

1. „Deze tekst heeft te maken met een ouderwetse maatschappij en geldt niet voor ons.”

2. „Deze tekst is niet van Paulus, maar van een schrijver die later leefde. Na de eerste periode vol vrijheid van de Geest, ging men weer een strakke orde aanbrengen.”

3. „Deze tekst gaat alleen over vrouwen die zich binnendringen in het gezag zonder wettig gekozen te zijn. Dat wijst Paulus af.”

4. „Paulus spreekt zo omdat toen de cultuur zo was. Bij ons is die anders, dus wij moeten hier ander mee omgaan.”

Zo zijn er vele overwegingen naar voren gebracht.

Efeze

De twee redacteuren van dit boek hebben deze ene tekst uit 1 Timotheüs genomen, met enkele verzen eromheen, en doen een diepteboring om alle nieuw ontworpen uitleggingen te wegen. Verschillende schrijvers gaan vanuit hun kennis op een bepaald terrein in op de tekst.

In hoofdstuk 1 wordt onderzocht hoe de cultuur in Efeze was ten tijde van Paulus, vooral op het gebied van mannen en vrouwen. Paulus schreef zijn brief immers aan Timotheüs, die in deze stad verbleef. Dit onderzoek is van belang, omdat sommige uitleggers stellen dat er in Efeze allerlei dingen rondom de vrouw gebeurde, waar Paulus op ingaat. Deze tekst zou dus niet in het algemeen gelden, maar alleen betrekking hebben op de situatie in Efeze, waar vrouwen zich opdrongen en de leiding wilden nemen.

Uit nauwkeurig onderzoek naar alles wat er bekend is over Efeze in de eerste eeuw, blijkt dat er geen sprake was van een bijzondere situatie: Efeze was een gewone, gemiddelde Griekse stad in het Romeinse Rijk. Dit pleit ervoor dat Paulus in 1 Timotheüs 2 een algemene regel voor man en vrouw gaf, en niet zomaar een situatiegebonden voorschrift waar wij aan voorbij kunnen gaan.

Hoofdstuk 2 heeft een meer taalkundige spits: het gaat over het gebruik van het werkwoord dat vertaald is met ”overheersen”. Uit het onderzoek blijkt dat dit werkwoord niet gebruik wordt om aan te geven dat iemand zich onwettig binnendringt om gezag uit te oefenen, maar –neutraal– gewoon ”gezag uitoefenen”.

Hoofdstuk 3 gaat in op het feit dat Paulus twee dingen verbiedt: onderwijs geven en gezag uitoefenen over de man. Daaruit blijkt dat onderwijs geven hier een positieve betekenis heeft en zich niet beperkt tot het „uitdragen van dwalingen.” Paulus staat hier de vrouw niet toe het kerkelijk onderricht te verrichten.

In hoofdstuk 4 komt naar voren hoe Paulus in dit alles de scheppingsorde aanhaalt, alsook de gebeurtenissen rond de zondeval.

In hoofdstuk 5 komen allerlei kwesties aan de orde die wel gebruikt worden om de tekst van Paulus af te zwakken: de zogenoemde huiscodes, dat de brief wordt gezien als niet van Paulus en dat er een tegenstelling wordt gemaakt tussen de Heere Jezus de apostelen na Hem.

In dit hoofdstuk wordt ook een (vrij recente) tegenbeweging genoemd van vrouwen die over dit onderwerp schrijven en in hun Bijbeluitleg juist de klassieke lijn aanhangen. Ook laat dit hoofdstuk zien hoe vooral westerlingen problemen hebben met de tekst vanuit hun geseculariseerde cultuur. Zo hebben tot het christendom bekeerde moslims dat probleem niet.

Dit hoofdstuk probeert ons bewust te maken van het feit dat wij in het Westen soms moeite hebben met de Bijbel vanwege onze eigen cultuur. De schrijver brengt hierin ook belangrijke punten naar voren rondom de hermeneutiek (de regels voor de uitleg).

Vervolgens geeft het boek een soort rondetafelgesprek weer, waarin allerlei vrouwen en mannen hun visie geven op de praktische invulling. Een van de deelnemers is de bekende Rosaria Butterfield, de Amerikaanse feministe die tot bekering kwam. Dit rondetafelgesprek bevat soms mooie gedachten en tot inzicht leidende opmerkingen, maar weet als geheel toch niet op goede hoogte te komen.

Gelijkschakeling

”Women in the Church” is een grondig boek waar iemand veel aan kan hebben voor dit onderwerp. Het is zo grondig en zo uitvoerig beargumenteerd dat het niet eenvoudig te weerleggen zal zijn. De vraag die het oproept is wel: wat beweegt deze mensen om aan dit onderwerp zo veel energie te schenken? Moet onze cultuur op dit punt weerstaan worden of is dat in feite verloren moeite? Ja, nodeloze moeite, omdat er belangrijker dingen zouden zijn.

Het is duidelijk wat de drijfveer is van de redacteuren. Een hartstocht bezielt hen om God te eren, ook in Zijn schepping, Zijn orde, Zijn onderwijs over man en vrouw. Je voelt in dit boek de zorg om de overweldigende invloed van onze cultuur die man en vrouw gelijkschakelt. Daardoor wordt Gods orde nauwelijks meer gezien. Die wonderlijke orde van man en vrouw, die samen in Gods beeld zijn geschapen, maar tegelijk verschillend gemaakt zijn met een eigen roeping. Ook in de kerk.

De schrijvers vrezen dat het loslaten van Gods orde in de schepping op dit punt zal leiden tot steeds meer vervreemding van God als Schepper. Terwijl het volgen van deze orde tot zegen zal zijn. Zij menen dat de kerken op dit punt standvastig moeten zijn, tegen de heersende trend van de cultuur in.

Door de grondigheid en het niveau zal het boek niet geschikt zijn voor iedereen. Maar wie het aankan, zal er goede toerusting door ontvangen.

Boekinfo

Women in the Church. An Interpretation and Application of 1 Timothy 2:9-15 (third edition), Andreas Köstenberger en Thomas R. Schreiner (red.); Crossway Books, Wheaton, 2016; ISBN 978 1 4335 4961 8; 415 blz.; € 27,70.