Premier Blair beloofde het Lagerhuis dinsdag een referendum over de toekomstige grondwet van de Europese Unie. Dat was een ommezwaai in zijn houding; hij was eerder altijd tegen een volksraadpleging. Het merendeel van de Britten is tegen een Europese grondwet. Uit de maandag gepubliceerde resultaten van een opiniepeiling bleek dat 53 procent van de kiezers bij een referendum de Europese grondwet zou afwijzen en dat slechts 16 procent voor is.

Straw zei dat de regering zou kunnen proberen nieuwe onderhandelingen over delen van de grondwet te voeren als de Britse kiezers in het eerste referendum tegen zouden stemmen. Hij vindt wel dat een massaal nee „duidelijk een belangrijke mening is om rekening mee te houden.” „Het heeft geen zin een tweede referendum te houden als dat ook tot verlies leidt.”

Blair reageerde terughoudend op de uitspraken van Straw. Hij zei voor de BBC dat hij er geen voorstander van is het referendum net zolang te herhalen totdat de Britten de nieuwe grondwet goedkeuren. Blair liet weten dat hij met de andere Europese leiders nieuwe gesprekken over de constitutie zal houden, als de regering de volksraadpleging verliest.

Blair liet dinsdag weten dat een referendum nog wel eens anderhalf jaar op zich kan laten wachten. „Het electoraat moet om zijn mening worden gevraagd als al onze vragen zijn beantwoord, als alle details bekend zijn, als de wetgeving uiteindelijk kritisch is bekeken en als het parlement erover vergaderd en besloten heeft”, aldus Blair. Politieke analisten zeiden dat zij verwachten dat een referendum niet zal worden gehouden voor de parlementsverkiezingen, die in het voorjaar van 2005 worden verwacht.

Blair erkende overigens dat een verwerping van de Europese grondwet een ernstige bedreiging van zijn positie als premier vormt. De populariteit van de Britse regeringsleider is sinds zijn steun aan de oorlog in Irak aanzienlijk gedaald. De verwachting is dat de EU-grondwet centraal zal komen te staan in campagnes voor lokale en Europese verkiezingen op 10 juni en landelijke verkiezingen in vermoedelijk mei 2005.

Alle 25 leden van de per 1 mei uitgebreide Europese Unie moeten de nieuwe grondwet ratificeren. Als andere landen de grondwet verwerpen, vervalt mogelijk de noodzaak voor de Britten om een referendum te houden, zei Straw.

De Duitse bondskanselier Gerhard Schröder liet donderdag weten geen noodzaak te zien voor een referendum. In Duitsland wil alleen de oppositionele FDP een referendum over de kwestie, maar aangezien de huidige wet alleen referenda op deelstaatniveau mogelijk maakt, lijkt het uitgesloten dat het ervan komt.