De brandbrief is gestuurd naar staatssecretaris Van Dam (Economische Zaken) en het Europarlement. „We pleiten niet direct voor concrete maatregelen, maar willen dat de politiek beseft dat veel fruittelers in de knel zitten”, zegt VVD-wethouder Vogelaar van Reimerswaal, de gemeente die het initiatief nam voor de brief. „Vooral de conference leverde altijd een stevige bijdrage aan het inkomen van de telers. Door de boycot staat de prijs van die peren, maar ook van andere agrarische producten, zoals uien, onder druk. Politieke besluitvorming gooit roet in het eten voor een hardwerkende beroepsgroep die het altijd goed gedaan heeft. Dat is wrang.”

Op heel Zuid-Beveland zitten veel fruittelers, het areaal aan fruitpercelen is er een van de grootste van Nederland. „Veel kwekers hebben langetermijninvesteringen gedaan in hun boomgaard”, legt Vogelaar uit. „Die moeten worden terugverdiend. Maar als de prijs van de conference onder de kostprijs komt, zing je het niet lang meer uit. De telers trekken nu al drie jaar de broekriem aan. Op een gegeven moment kom je bij het laatste gaatje en dan moet je gaan interen op je reserves. Dan gaat het hard.”

Nood klagen

De wethouder vreest dan ook voor bedrijfssluitingen als de situatie niet verandert „en dat zou desastreus zijn.” „Telers bellen mij soms op om hun nood te klagen. Ik wil voorkomen dat ze straks hier aan het loket staan voor een uitkering.”

Fruitteler Martijn Vogelaar uit Krabbendijke, directeur-eigenaar van een van de grotere fruitteeltbedrijven van Nederland, verwacht dat als er niets verandert over vijf jaar 10 tot 20 procent van de fruittelers in acute financiële nood zit. „In de Oost-Europese landen is de laatste jaren met Europees geld heel veel geïnvesteerd in fruitaanplant. Dat fruit werd ook naar Rusland geëxporteerd. Maar door de boycot wordt het nu tegen bodemprijzen op de West-Europese markt afgezet”, aldus Vogelaar.

„Er is, omdat die Russische markt dichtzit, gewoon te veel fruit op de West-Europese markt. Door onze hoge loonkosten –de hoogste ter wereld– en het feit dat onze telers geen subsidie krijgen, is Nederland niet in staat te concurreren tegen fruit uit Oostbloklanden.”

Daarom wil Vogelaar dat de overheid het Nederlandse fruit beter promoot en onder de aandacht brengt van de consument. „Nederland produceert het schoonste en beste fruit van Europa. Waarom ligt er dan nog zo veel buitenlands fruit in de supermarkt? Supermarkten kijken maar naar één ding: marge. Waarom moet ons fruit drie keer over de kop voordat het bij de consument ligt? Ook hier zou eens naar gekeken moeten worden.” Vogelaar ziet dat de gevolgen van de Russische boycot worden afgewenteld op de producerende agrarische sector, waaronder de fruittelers. „Die zitten onder in de keten. De schakels waarmee zij nog te maken hebben voordat hun fruit bij de consument ligt kunnen in de prijs het verschil maken tussen verlies, quitte of winst draaien. Elke schakel moet ook geld verdienen en je moet dus maar afwachten wat er overblijft. De supermarkten hebben in dat opzicht de macht. Ze zeggen: „Voor die prijs kun je leveren en als je daarmee niet akkoord gaat nemen we wel een ander.” De teler krijgt zo het mes op de keel. Daarom denk ik dat een systeem van fair trade voor de Nederlandse landbouw niet slecht zou zijn, waarin duidelijk is aangegeven wáár wát wordt verdiend.”

Zelf heeft Vogelaar als groot fruitteeltbedrijf (145 hectare) het voordeel dat hij alles in eigen beheer houdt: productie, sorteren, koeling, verkoop, export en transport. „We kunnen het bolwerken, maar bij ons is er in feite ook sprake van stilstand. We werken voor niks, en stilstand is achteruitgang. Daarom zeg ik: Overheid, leg er in campagnes meer de nadruk op dat veel mensen ongezond eten en dat het eten van meer fruit dat patroon kan doorbreken. En wijs erop dat vers fruitsap van Nederlandse bodem gezonder is dan frisdrank met alle toevoegingen, waardoor er straks misschien meer sap wordt verkocht zodat er meer fruit naar de sapproducenten kan.”

Hagelschade

Vogelaar ziet ook graag gelijke loonkosten in Europa. „Voor een plukker in België liggen die vijf euro per uur lager dan bij ons. En dan zwijg ik nog over de verschillen met Oost-Europa. Daarnaast: Nederlandse telers betalen 21 procent assurantiebelasting over het verzekerde bedrag in hun verzekering tegen onder meer hagelschade. Belgische collega’s hebben die kosten niet.”

De Russische boycot duurt nu een jaar of drie. Pootaardappelen vallen er trouwens niet onder. Die blijft Rusland gewoon importeren, omdat het land zelf niet beschikt over pootgoed en in dat opzicht dus afhankelijk is van het Westen. Ook melkrobots en jongvee vallen niet onder de sancties. Fruitteler Vogelaar: „De Russen importeren wel uitgangsmateriaal waarmee ze hun landbouwproductie kunnen vermeerderen, zodat ze in rap tempo zelfvoorzienend worden op landbouwgebied. Als we niet oppassen, kunnen we straks als West-Europa helemaal geen landbouwproducten meer naar Rusland exporteren.”