De term diaconiologie kan op een verkeerd spoor brengen. Hij bevat veel meer dan diaconaat. Met de term diaconiologie doelt dr. Brienen, christelijk gereformeerd emeritus predikant in Hoogeveen, de leer van de bedieningen van het Woord. „Het woord neem ik breed: overal waar het Woord bediend wordt, in de praktijk van het geloofsleven, de christelijke gemeente, de catechese, de zending en de bezinning op Israël. Tegenwoordig wordt meer gesproken van praktische theologie, maar ik vind de oude term diaconiologie meer recht doen aan de werkelijkheid dat God Zijn Woord ingang doet vinden in kerk en wereld.”

In zijn boek ”Basic Dates van de diaconiologie. Eerherstel voor de bedieningen van het Woord” (drie delen, 720 blz.; uitg. Heijink, Hardenberg) geeft dr. Brienen een grondig overzicht van de geschiedenis van onder meer de liturgiek, homiletiek, pastoraat, catechetiek, evangelistiek, missiologie, apologetiek en de bezinning op Israël.

U schreef al eerder, in 1999, een handboek voor de diaconiologie. Waarom een nieuw boek?

„De tijd is niet blijven stilstaan, veel nieuwe literatuur is intussen verschenen. Ik heb daarvoor studie in binnen- en buitenland gedaan. Met name wilde ik aandacht vragen voor de grondslagen van de diaconiologie.”

Is er veel in de prediking veranderd?

„De preken zijn korter geworden, en terecht. Je moet in een halfuur, hooguit drie kwartier, je boodschap kunnen brengen. Wat mij verder opvalt –nu ik sinds zes jaar niet meer preek– is dat er heel weinig uit het Oude Testament gepredikt wordt. De predikant vindt dat kennelijk moeilijker. Hij dient dan ook de vraag te beantwoorden of er heilshistorisch of heilsordelijk gepreekt moet worden. En áls het Oude Testament dan aan de orde komt, valt de bezinning op Israël volledig weg, maar dat kan natuurlijk niet.”

Welke saillante dingen zijn er te melden uit uw nieuwe werk?

„Ik heb aandacht gegeven aan het pastoraat aan kleine kinderen die sterven. Wat verder nieuw is, is de door mij voorgestelde orde in de liturgie. In reformatorische kerken begint men vaak met stil gebed en daarna volgt het votum. Ik draai dat om. Ik heb de gewoonte gehad om de gemeente eerst te groeten met de woorden: „Gods genade in Christus Jezus zij met u door de Heilige Geest”, waarna ik als prediker de woorden uitspreek: „Onze hulp is in de Naam van de Heere.” Zo krijgt God Zelf de prioriteit, op grond waarvan de prediker zijn bijstand vraagt.

Ook vind ik het fout dat het gebed na de wetslezing plaatsvindt en vóór de lezing van de Schrift. Alsof we voor de wet niet de toepassing van de Heilige Geest nodig zouden hebben.”

U raakte in 1974 bekend door uw dissertatie over de Nadere Reformatie, met daarin de befaamde en door anderen bekritiseerde classificatiemethode in de prediking. Zou u uw proefschrift nog zo schrijven?

„Principieel niet anders, maar wel gebruikmakend van het nieuwe onderzoek op dat terrein. Er zijn daar veel reacties op gekomen, zodanig zelfs dat het in dat jaar het best verkochte theologische boek is geworden.

Als het gaat om superlatieven: mijn móóiste boek vind ik dat over de liturgie bij Calvijn. Ik heb daar veel ontdekkingen gedaan. En nu is dan het gróótste boek geschreven, waarop ik in dankbaarheid terugkijk. In 2007 onderging ik een ernstige hartoperatie en daarna kreeg ik een hartaanval. Ik heb toen een flinke deuk in mijn gezondheid gekregen, maar ben er geheel van hersteld. Ik mag nu met dit werk een bijzondere mijlpaal bereiken, een afsluiting van een leven lang theologische bezinning.”