De Protestantse Theologische Universiteit (PThU) en de Vrije Universiteit (VU) organiseerden maandag in Amsterdam, in samen­werking met Kerk in Actie en onderzoeksinstituut Clue+ aan de VU, een symposium in het kader van de start van het Centrum voor Contextuele Bijbelinterpretatie.

Het centrum, dat voortkomt uit de Stichting Dom Helder Camara Leerstoel, onderzoekt hoe context en interpretatie van de Bijbel samenhangen. Centraal staat de vraag „welke context tot welke interpretatie leidt en hoe dat zowel het verstaan van de tekst als van een maatschappelijke context verheldert. Bijzondere aandacht krijgen interpretaties die bijdragen tot een menswaardiger samenleving.”

Hiermee zet het Amsterdamse centrum het werk voort van prof. dr. Hans de Wit (VU) en bouwt het voort op de erfenis van de Braziliaanse bevrijdingstheoloog Dom Helder Camara. Het centrum werkt samen met een aantal maatschappelijke partners, waaronder het Nederlands Bijbelgenootschap (NBG), de VUvereniging en de Van Coeverden Adriani Stichting, en kerkgenootschappen als de Doopsgezinde Broederschap en de Remonstrantse Broederschap.

Van september tot en met november verblijven veertien buitenlandse studenten aan VU en PThU in het kader van het programma ”Bridging Gaps”, gecoördineerd door het centrum. De studenten vormen een „leer­gemeenschap”, waarin contextuele en interculturele bijbelinterpretatie centraal staat.

Vanuit de PThU is prof. dr. Klaas Spronk aan het centrum verbonden, vanuit de VU zijn dat prof. dr. Peter-Ben Smit en dr. Hans Snoek, die ook aan de Hogeschool Windesheim verbonden is.

Prof. Smit is per 1 september benoemd tot hoogleraar contextuele Bijbelinterpretatie. Op 17 november spreekt hij zijn oratie uit.

Kan aandacht voor de context van de Bijbel niet relativerend werken met betrekking tot het gezag van de Schrift?

Prof. Smit: „Voor een gelovige kan dit inderdaad relativerend werken, omdat de inhoud van de tekst mede bepaald wordt door de situatie waarin die is ontstaan. Dat botst met de idee van de Bijbel als een container van tijdloze, door God ingegeven waarheden. Maar ook de historisch-kritische wetenschap wil er niet altijd aan, omdat zij zich alleen wil laten leiden door controleerbare argumenten in het verstaan van de tekst. Naar mijn mening heeft de visie op de Bijbel als een stel waarheden meer met de verlichting dan met Calvijn te maken. Hoe meer inzicht je hebt in de context van de tekst én je eigen context, des te meer zicht krijg je op de inhoud van de tekst en je manier van lezen. Je krijgt er nieuwe inzichten door, die relevant zijn voor de kerk en theologie vandaag.

Zo zie je de betekenis van een tekst verschuiven door de eeuwen heen. Neem de discussie over Genesis 1 en 2. Sinds Darwin worden er andere vragen aan de teksten in deze hoofdstukken gesteld. Kortom, je maakt de tekst alleen maar actueler en je laat zien dat teksten ook in deze tijd van God en Christus kunnen getuigen. Het hoort zelfs bij de Bijbel als een tekst van wie mensen steeds weer relevante inzichten verwachten dat hij in een nieuwe tijd nieuwe betekenissen krijgt.”

Het bestuderen van de context van de Bijbel is in de Bijbelwetenschap toch al decennia het geval? Waarom nu een nieuw centrum?

„We willen zichtbaar maken wat er de afgelopen decennia al aanwezig was. De laatste jaren is er veel onderzoek gedaan naar de geschiedenis van de Bijbeluitleg. Steeds vaker wordt er ook onderzoek gedaan naar het leesgedrag van de gewone Bijbellezer. Vandaar dat het centrum samen­werking zoekt met maatschap­pelijke partners als het NBG. Overal zie je hoe belangrijk de context van de maatschappij is in het verstaan van literaire teksten. Vandaar dat er ook maatschappelijke organisaties aanhaken om het centrum meer body te geven.”