Weinig onderwerpen kunnen de gemoederen zo verhitten als brandstofprijzen, kilometervergoedingen en daarvan afgeleide zaken. De verontwaardigde publiciteit over de verlaging van de belastingvrije vergoeding voor zakelijke kilometers van 28 naar 18 eurocent is nog niet weggeëbd of een volgend onderwerp dient zich aan: het dieselduppie van Zalm, naar analogie van het kwartje van Kok uit 1991. Dat laatste was toen een tijdelijke maatregel die -na gebleken effect- anders dan beloofd niet meer werd teruggedraaid.

Milieudefensie presenteerde dinsdag het rapport ”Dirty Diesel Duurder” aan de politiek. Het werkstuk heeft de publiciteitswind mee. Vorige week gaf staatssecretaris Van Geel van VROM (CDA) op een congres over luchtvervuiling door het verkeer al aan dat wat hem betreft de eisen voor dieselauto’s moeten worden aangescherpt en dat de prijs van die autobrandstof flink omhoog kan. Voor deze keer sluiten alle linkse partijen Van Geel in de armen.

Volgens Milieudefensie en adviesbureau CE zal door het voorgestelde dieselduppie de uitstoot van het belangrijke broeikasgas CO(in2( bij het vrachtverkeer met zo’n 3 procent dalen. De uitstoot van stikstofoxiden (NO(inx() zakt met 3,4 procent. Vrachtvervoerders zullen, denkt de milieuclub, eerder zuinige auto’s kopen en zuinig rijgedrag stimuleren. Een deel van de goederen zou voortaan ook via water of spoor worden vervoerd, zij het dat de emissienormen voor de binnenvaart dan nog wel even flink dienen te worden aangescherpt.

De transportwereld bestrijdt dat de sector nog substantieel zuiniger te werk zou kunnen gaan. Omdat de rendementen laag zijn, wordt er al zo efficiënt mogelijk gewerkt. Efficiënter kan niet, aldus TLN-woordvoerder Dubbeling. „Een verhoging van de brandstofprijs zal niets bijdragen aan kortere files of minder uitstoot. Er is nu al geen transporteur meer te vinden die zijn belading niet slim regelt.”

Volgens TLN moet de reductie van de uitstoot alleen komen uit technologische ontwikkelingen. „In 2005 wordt de Euro-4-norm verplicht, twee jaar later de Euro-5-norm voor nieuwe auto’s. Dat is ruim voldoende om aan de klimaatafspraken te voldoen die in Kyoto zijn gemaakt.” TLN vindt Bovag en RAI aan z’n zijde in de kritiek op de voorgestelde belastingverhoging.

Bij het personenverkeer zou, zo zegt het CE-rapport, de uitstoot van NO(inx( met 8,4 procent dalen. Die van CO(in2( zakt in dat segment echter slechts 0,2 procent, want een deel van de dieselrijders zal weer omschakelen naar een benzineauto en die blaast gemiddeld 15 tot 45 procent meer kooldioxide uit, zo blijkt uit de milieukenmerken die naast elke auto in een willekeurige showroom af te lezen zijn.

De zogenaamde common rail-techniek zorgt ervoor dat moderne dieselmotoren aanmerkelijk milieuvriendelijker zijn dan voorheen. Ook qua zuinigheid scoren ze bijzonder goed. Een verbruik van één op twintig of meer is tegenwoordig meer gewoonte dan uitzondering. Niet zonder reden stappen steeds meer mensen over op diesel. Reed in 1997 ongeveer 11 procent van de particulieren op diesel, de eerste drie maanden van 2004 schafte 25 procent van de nieuwkopers een exemplaar met dieselmotor aan, aldus recente Bovag-cijfers.

Milieudefensie tekent daarbij aan dat de trend is om steeds grotere en zwaardere personenauto’s aan te schaffen. „Het meeslepen van die vele extra kilo’s kost onnodig veel brandstof. Als diesel duurder wordt, zal de aanschaf van die zware auto’s vanzelf minder populair worden.” Dat een middenklasse dieselauto bij (nieuwe) aanschaf zomaar 3000 tot 4000 euro duurder is dan de benzineversie, wordt voor het gemak even vergeten.

Wat het effect van het dieselduppie op de files is, is volgens CE niet goed in te schatten, bij gebrek aan informatie over het aandeel van dieselrijders op drukke wegen in de spits. Het bureau geeft een heel ruwe schatting dat de congestie door de maatregel met 5 tot 7 procent zal afnemen. De opbrengst voor de schatkist zou oplopen van 160 miljoen euro in het begin tot 350 miljoen in 2010.

PvdA-kamerlid Samsom, voorstander van een hogere dieselaccijns, stelde dinsdag voor om de naam dieselduppie acuut te vervangen. „Die staat garant voor massaal protest, want hij lijkt te veel op het kwartje van Kok. Dat doet ook nog steeds zeer.”