Herhaaldelijk benadrukt Hendrik Klaver (35) thuis op het W. G. Witteveenplein op de Kop van Zuid dat Kerk op de Kop niet kan zonder de steun van bestaande kerken. Alle wijkgemeenten van de protestantse gemeente Rotterdam-Zuid zijn betrokken bij het pioniersproject. „Van wijken met een Gereformeerde Bondssignatuur tot vrijzinnig.” Ook de landelijke kerk, de Protestantse Kerk in Nederland, ondersteunt de activiteiten van Klaver. „Officieel ben ik een kerkelijk medewerker. Dus geen kerkelijk werker.” Wat dit verschil in de praktijk betekent, kan Klaver –tevens missionair werker in de hervormde gemeente Nieuw-Beijerland– niet zo goed uitleggen. Lachend: „Ik ben wat dat betreft een echte pionier, ik houd me niet met de kerkelijke terminologie bezig.”

Hij werd geboren in het Friese Wouters­woude, groeide op in Amersfoort en Elspeet, studeerde aan de Hogeschool Windesheim in Zwolle en vertrok op zijn 21e naar Engeland voor een opleiding tot missionair werker. Acht jaar bleef hij in Engeland en werkte hij in dienst van de Anglicaanse Kerk als missionair werker onder jongeren en gezinnen. „De Kerk van Engeland is zich er zeer van bewust dat de bestaande kerk ook heel veel mensen in de samenleving niet bereikt met het Evangelie en geeft dan ook veel ruimte voor nieuwe initiatieven om deze mensen wél te bereiken.”

Met de in Engeland opgedane kennis ging Klaver in 2012 aan de slag op de Kop van Zuid. Hij en zijn vrouw, een Zimbabwaanse die hij in Engeland ontmoette –„en die zich vanwege haar opleiding wél theoloog mag noemen”– kregen een huis toegewezen van de protestantse gemeente. In de riante woonkamer op de eerste verdieping nodigden ze ouders met jonge kinderen uit voor koffieochtenden. „Op deze manier zijn goede contacten ontstaan met buurtbewoners en ik ontdekte dat ik als een pastor ging fungeren voor mensen die op het eerste gezicht hun leven helemaal voor elkaar hebben, maar bij wie er op de achtergrond van alles speelt.”

Onlangs werd gestart met een maandelijkse samenkomst in dezelfde woonkamer. Omdat Klaver merkte dat de drempel om hun huis binnen te stappen voor sommigen te hoog was én omdat de woonkamer onvoldoende ruimte bood om verder te groeien, vinden deze samenkomsten nu elders plaats. „We organiseren tegenwoordig meer op neutraal terrein, bijvoorbeeld in het Verhalenhuis op Katendrecht. Deze bijeenkomsten vinden maandelijks op zondag plaats.

Iedere samenkomst bestaat behalve uit het vertellen van een prikkelend verhaal, zo noem ik de preek, uit drie onderdelen: iets interactiefs, iets creatiefs en iets reflectiefs waaruit mensen kunnen kiezen. We sluiten af met een maaltijd.”

Op andere zondagen komt Klaver met een vaste kern van vier gezinnen bijeen. „Dan gaat de Bijbel open en zoeken we de verdieping. Elk gezin is nu nog bij een bestaande kerkelijke gemeente aangesloten en ook wij kerken regelmatig bij gemeenten in de buurt. Maar wij willen graag hier kerk zijn. De kerk gaat een nieuwe fase in. Oude structuren hoeven niet te verdwijnen, maar er komen steeds wel nieuwe vormen bij. Daar moet je als kerk op anticiperen. Het is voor ons onwenselijk dat er een predikant van buitenaf zou moeten worden ingevlogen om bijvoorbeeld de sacramenten te bedienen. Dat voelt onnatuurlijk.”

Klaver is dan ook blij dat de synode van de Protestantse Kerk in 2014 heeft besloten dat pioniers in bepaalde situaties sacraments­bevoegdheid kunnen krijgen (zie ”PKN: sacra­mentsbevoegdheid”). „De procedure gaat heel zorgvuldig. Ik heb met andere pioniers een tweedaagse training gekregen waarbij we nadachten over wat de sacramenten van doop en avondmaal inhouden. En hoe we daar binnen onze pioniers­plek op een passende manier invulling aan kunnen geven.”

Hoe de wekelijkse bijeenkomsten eruit gaan zien als er avondmaal bediend mag worden? „Niet veel anders dan nu, denk ik. Wij houden met enige regelmaat een zogenoemde liefdesmaaltijd. Dan denken we tijdens de maaltijd na over een bepaald Bijbelgedeelte. Bewust spreek ik daarbij de instellingswoorden van het avondmaal niet uit, omdat die echt bij de bediening van het avondmaal horen. Dat wordt nu wél mogelijk.”

Om de sfeer in de wijk te proeven, stelt Klaver voor een rondje te gaan lopen. Tussen de huizen in zijn straat door is aan de overkant van het water de zogeheten Peper­klip te zien. Vanouds een woongebouw met veel sociale problemen en bekend vanwege overlast. „Het is moeilijk om deze buurt –met mensen die het erg goed hebben– met de bewoners van een gebouw als de Peperklip te verbinden, omdat er over en weer vooroordelen bestaan en de leefwereld van mensen erg verschillend is. Toch proberen wij een link te leggen door bijvoorbeeld met andere buurtbewoners te koken en deze maaltijden te bezorgen bij mensen die een steuntje in de rug kunnen gebruiken. Dit levert mooie reacties op. Je moet blijven zoeken naar manieren om mensen te bereiken.”

Niet veel belangstellenden bezoeken elke bijeenkomst van Kerk op de Kop. „Veel bezoekers komen alleen maar een keertje kijken en hebben niet de bedoeling om vaker te komen. Toch is het bijzonder om te zien hoe een groeiende groep mensen zich betrokken voelt bij Kerk op de Kop. Hoewel ik graag langdurig met mensen optrek, ben ik dankbaar voor elke mogelijkheid en elk moment waarop we gebruikt worden om mensen met het Evangelie in aanraking te laten komen.”

Langs het hoogste kantoorgebouw van de Benelux, via het punt waar de metro bovengronds komt, gaat het terug naar huis. Op de mat ligt een brief van de Protestantse Kerk, een uitnodiging voor een gesprek met de geschiktheidscommissie die gaat beoordelen of Klaver sacramentsbevoegdheid krijgt. „Wel bijzonder”, appt Klaver na afloop van het gesprek.

www.kerkopdekop.nl

----

Lees ook in Digibron

Kliederen op de Kop (Kerkinformatie, 01-12-2015)

Hendrik Klaver pionier op Kop van Zuid (De Waarheidsvriend, 01-12-2011)

PKN: sacramentsbevoegdheid

Iemand die de sacramenten (doop en avondmaal) in de Protestantse Kerk in Nederland mag bedienen, heeft sacramentsbevoegdheid. Ds. J. P. van Ark, hoofd van het programma missionair werk en kerkgroei: „Dit wordt door sommigen predikantsbevoegdheid genoemd, maar dat is niet de juiste term.”

De synode besloot in april 2014 dat pioniers zoals Hendrik Klaver (zie ”Avondmaal in Kerk op de Kop”) in bepaalde situaties de sacramenten mogen bedienen. Dit geldt voor een „gemeente in bijzondere missionaire, diaconale en pastorale omstandigheden.” Ds. Van Ark: „Er is tijdens die besluitvorming in de generale synode gebruikgemaakt van een bestaande bepaling in onze kerkorde. Kort gezegd heeft de synode in 2014 besloten dat de daar omschreven situatie ook op pioniersplekken van toepassing kan zijn.”

Ziet ds. Van Ark een toename van het aantal gevallen waarin sacramentsbevoegdheid wordt verleend? En wordt de predikant hierdoor op den duur niet overbodig? „Ik ken tot nu toe een tiental gevallen waarin sacramentsbevoegdheid is verleend. We hopen eind dit jaar 100 pioniersplekken te hebben en de Protestantse Kerk kent nog steeds zo’n 2000 gemeenten. Dus ja, ik zie een kleine toename, maar als je naar het totaal kijkt, is het marginaal.”

Lees ook in Digibron

Nieuws uit de synode (De Waarheisdvriend, 15-05-2014)

CGK: evangelisten naar artikel 4

De generale synode van de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) besloot enkele jaren geleden dat er een bepaling moest worden opgenomen in de kerkorde om het bedienen van sacramenten door evangelisten in sommige gevallen mogelijk te maken. Ds. P. L. D. Visser, evangelisatie­consulent bij het deputaatschap evangelisatie van de CGK: „Er werd onder artikel 4 van de kerkorde een bepaling toegevoegd die erin voorziet dat evangelisten het Woord en de sacramenten mogen bedienen. Hiervoor gelden verschillende voorwaarden. Zo moet de ”evangelist naar artikel 4” een theologieopleiding genoten hebben en komt hij in dienst van de kerkenraad van de gemeente waartoe de evangelisatiepost of zendingsgemeente behoort. De kerkenraad draagt hem voor aan de classis, die vervolgens een examen afneemt.

Als de evangelist de bevoegdheid krijgt, betekent dit dat hij uitsluitend op de plaats waar deze is aangevraagd het Woord en de sacramenten mag bedienen. Hij mag dus niet voorgaan in andere gemeenten binnen de CGK.”

De huidige synode van de Christelijke Gereformeerde Kerken zal zich beraden op de vraag of er verder gestudeerd moet worden op de positie van de evangelist, vertelt ds. Visser verder. „Nu wordt een evangelist benoemd als werknemer door een kerkenraad, zonder dat hij door de gemeente verkozen hoeft te worden, hij is dus ”in dienst van”. Een ambtsdrager wordt verkozen en is daarmee lid van de kerkenraad. Op deze wijze zou wellicht ook het ambt van evangelist in de toekomst kunnen gaan functioneren.”

Lees ook in Digibron

CGK nemen besluit over zendingsgemeenten : Generale synode ruimt plaats in kerkorde in voor evangelist met sacramentsbevoegdheid (Reformatorisch Dagblad, 18-11-2004)

GG: geen dienst, maar een samenkomst

De diverse evangelisten die de evangelisatieposten van de Gereformeerde Gemeenten bemannen, hebben niet de bevoegdheid om doop en avondmaal te bedienen. Ds. B. Labee, predikant te Veenendaal en voorzitter van het deputaatschap evangelisatie: „We spreken ook niet van diensten in een evangelisatiepost, maar van samenkomsten. Niet over preken, maar over toespraken. Er wordt alleen een zegengroet uitgesproken, kortom: een evangelisatiebijeenkomst is geen kerkdienst.”

In de meeste gevallen zijn de evangelisten zelf ambtsdragers in hun moedergemeente. Dit betekent dat zij, als er een predikant voorgaat in een dienst op de evangelisatiepost, als ouderlingen dienstdoen. Het heilig avondmaal wordt op onze posten niet bediend.

Is dat niet onwenselijk? „De komende synodeperiode wordt gewerkt aan meer duidelijkheid over de taak van de evangelisatieposten”, aldus ds. Labee. „Wat is de primaire doelgroep van een post? Veel mensen die naar de samenkomsten komen, zien een post vaak als hun gemeente. Het gaat bij een post vooral om de mensen van buiten de kerk.”

Het is nog niet voorgekomen dat een predikant op een post het heilig avondmaal kwam bedienen. Wel weet ds. Labee te melden dat in Amsterdam, op de evangelisatiepost Bij Simon de Looier, onlangs de kinderdoop is bediend. „Ook zijn er in het verleden volwassenen gedoopt. Zij hebben dan eerst belijdeniscatechisatie gevolgd en worden daarna gedoopt. Waar en hoe dat georganiseerd wordt, verschilt per situatie.”