Op pelgrimage gaan is een religieuze traditie die al heel oude papieren heeft. De schrijvers van de wandelgids scharen ook de jaarlijkse tocht die de Joden in het Oude Testament naar Jeruzalem maakten onder dit begrip. En noemen de grote middeleeuwse bedevaarten naar Israël, Rome en Santiago.

Het Pelgrimspad heeft overigens niet de pretentie een historische tocht te zijn. Het is een route langs locaties die iets van oude en nieuwe bedevaartsplaatsen laten zien. Maar het is ook gewoon een afwisselende wandeltocht door vaak onbekend gebied en zo min mogelijk over asfalt.

Het Pelgrimspad bestaat uit twee delen en loopt van Amsterdam naar Maastricht. De tocht begint aan het Begijnhof, waar de herdenking van het Mirakel van Amsterdam nog altijd jaarlijks duizenden mensen trekt. Via voornamelijk protestantse streken –Gouda, de Alblasserwaard, de Bommelerwaard– gaat het naar het rooms-katholieke zuiden.

Protestants rondje

Wie het hele traject –450 kilometer– wil afleggen, zal daarvoor flink wat dagen moeten uittrekken. Maar het staat iedere wandelaar vrij om zelf een begin- en eindpunt te kiezen, afhankelijk van de beschikbare tijd. In dit geval het Brabantse vestingstadje Heusden, waar een Mariakapel is. Het wordt een protestantse wandeling via Nederhemert. Vanwege de dreigende regen een niet al te lang rondje, die als wandelalternatief ook in de gids beschreven staan.

Eerst gaat het via de dijk naar het pontje over de Bergsche Maas. Daarna volgt een verrassend traject over de Bernsedijk en door het bij Kasteel Nederhemert horende bos. Waar je op een gegeven moment over de restanten van de Oude Schans loopt: een aarden wal die in de zestiende eeuw is opgeworpen als verdediging tegen de Spanjaarden. Als je de gids niet bij je zou hebben, zou je er zonder erg aan voorbijgaan.

Dat is trouwens sowieso het aardige van een wandeling uit een boekje. Je ziet al lopend om je heen ook wat er niet meer is. Althans: je probeert je er een voorstelling van te maken en het tot je door te laten dringen. Bijvoorbeeld van het landschap voor de Bergsche Maas werd gegraven en de Afgedamde Maas werd afgedamd: dat moet ingrijpende gevolgen hebben gehad voor de bevolking en voor de waterloop.

Klooster

Terug naar de route en het norbertijner klooster dat in vroeger eeuwen in de buurt van het gehucht Bern heeft gestaan. Niets meer van te zien. Geplunderd en platgebrand door de watergeuzen, staat er in de gids. Waar die huizen met oranje dakpannen staan, zou het daar zijn geweest? Of zou het klooster op het hogere gedeelte dicht bij waar nu de doorgaande weg loopt hebben gestaan?

Net voorbij het kasteel wacht het volgende pontje, over de Afgedamde Maas naar Nederhemert-Noord. De route gaat over de dijk en vervolgens bij de molen naar beneden, het dorp in tussen veldjes met groente en bloemen door. Daarna het dorp weer uit, richting de Drielsche Wetering, die er al sinds 1320 ligt.

De gids geeft een alternatieve route voor dagen dat het pontje naar Nederhemert niet vaart. Die maakt het rondje compleet: via Wellseind, onderlangs de Wells­eindsedijk en vervolgens over de Bergsche Maasdijk.

Terug in Heusden blijkt de Mariakapel trouwens gesloten.

Een wandeling uit een boekje

De Stichting Wandelnet is de drijvende kracht achter het netwerk van langeafstandswandelpaden in Nederland. Recent verscheen er van twee populaire routes een vernieuwde druk: het Pelgrimspad (twee delen) en het Marskramerpad. Te voet het land doorkruisen is in trek. Van de eerstgenoemde gids zijn inmiddels 75.000 exemplaren verkocht, van de andere 50.000.

Langeafstandswandelpaden worden gemarkeerd door een rood-wit symbool: in principe zou je ze ook zonder routegids kunnen lopen. Maar een boekje aanschaffen biedt zeker meerwaarde. Niet alleen vanwege de uitvoerige achtergrondinformatie over geschiedenis en omgeving, maar ook vanwege de praktische tips. Bijvoorbeeld over bushaltes en -lijnen langs de route. Cruciale weetjes voor een wandelaar.

Genoemde routes zijn onder andere te koop bij de Stichting Wandelnet. De twee delen van het Pelgrimspad kosten 18,70 euro per stuk, het Marskramerpad 19,90 euro.

www.wandelnet.nl
----

Meer dan gewoon wandelen

Wat is pelgrimeren eigenlijk? In ieder geval meer dan zomaar een lange wandeling maken.

Een pelgrimage is een tocht met een doel, dat per mens kan verschillen. En dat tegenwoordig niet meer per se religieus hoeft te zijn: bidden, genezing bewerkstelligen, je leven overdenken, je hoofd leegmaken, noem maar op. Al is de realiteit wellicht vaak dat je zo druk bent met de route, je zere voeten of het weer dat er van inkeer en bezinning weinig terechtkomt.

De schrijvers van de wandelgids van het Pelgrimspad maken onderscheid tussen op bedevaart gaan en pelgrimeren. Het eerste vinden ze meer rooms-katholiek: het doel is het bezoeken van een heilige plaats of een kapel. Protestanten gaan eerder op pelgrimage: de tocht, het onderweg zijn, is het doel.

Alleen het buiten in beweging zijn doet een mens al goed, concludeert de theologe Ineke Albers. „Neurowetenschappelijk onderzoek laat zien dat lopen een positief effect heeft op de stemming en gedachten van mensen.”