Wiesel, die in de VS overleed, beschreef in zijn boeken zijn ervaringen in concentratiekamp Auschwitz. Zij bekendste boek is ”Nacht”. Daarin schrijft hij over zijn schaamte en verdriet en vertelt hij over de beestachtige behandeling van zijn vader in het concentratiekamp. Van het boek werden wereldwijd 10 miljoen exemplaren verkocht. Zijn boek ”Open hart”, waarin hij schrijft over zijn sterfelijkheid na een hartoperatie, is onlangs in Nederlandse vertaling verschenen.

Behalve schrijver was Wiesel onder andere hoogleraar aan de universiteit van Boston. Hij zette zich verder in voor mensenrechten. Hij ontving in 1986 de Nobelprijs voor de vrede.

Eliezer Wiesel werd in 1928 in het Roemeense Sighet geboren als zoon van Shlomo en Sara, orthodoxe Joden van Hongaarse afkomst die een kruidenierszaak hadden. Hij had drie zussen: Bea, Hilda en Tzipora.

Sighet, waarvan de inwoners Hongaars spraken, werd in 1940 geannexeerd door Hongarije. In 1944 deporteerden de nazi’s de Hongaarse Joden naar Auschwitz-Birkenau. Zijn moeder en Tzipora, de jongste zus, werden er vermoord; hij en zijn vader werden naar het aangrenzende werkkamp Auschwitz III Monowitz gestuurd. In januari 1945, werden vader en zoon gedwongen te marcheren naar Buchenwald, waar Elies vader overleed.

Na de Tweede Wereldoorlog werd Wiesel in een Frans weeshuis gestopt. In 1948 begon Wiesel een studie aan de universiteit Sorbonne. Hij vond een baan bij de Franse krant L’arche als journalist en raakte in contact met de Nobelprijs voor de literatuur-winnaar François Mauriac, die hem uiteindelijk kon overtuigen zijn Holocaustervaringen op te schrijven. Dat leverde zijn eerste roman, in het Jiddisch, ”Un di velt hot geshvign” (En de wereld zweeg) op, die in 1956 in Buenos Aires verscheen.

Twee jaar later zag de sterk ingekorte bewerking ”La nuit” (”Nacht”) bij Les Éditions de Minuit het licht, Wiesels beroemdste werk en het begin van een lange reeks werken in het Frans. In 2007 schreef hij een nieuw voorwoord bij een heruitgave.

Later verhuisde Elie Wiesel naar de Verenigde Staten, waar hij in 1963 werd genaturaliseerd tot staatsburger. Hij was voorzitter van de Presidential Commission on the Holocaust van 1978 tot 1986 en gaf daarmee leiding aan de bouw van het United States Holocaust Memorial Museum in Washington.

Tussen 2002 en 2005 deed een commissie ingesteld door president Ion Iliescu onderzoek naar de betrokkenheid van Roemenië bij de Holocaust. Wiesel had het voorzitterschap van de commissie op zich genomen. De commissie-Wiesel kwam in 2005 met een getal van 500.000 slachtoffers.

In 2006 wees Elie Wiesel een informeel verzoek af van de Israëlische regering om president van de Joodse staat te worden. Hij wilde liever blijven schrijven.

Leidend voor Wiesel was dat de wereld de Holocaust nooit mag vergeten. Dat thema kwam altijd terug in zijn colleges en de vele toespraken die hij over de hele wereld hield.

Wiesel was ook fel tegen het herdenken van Duitse nazislachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Toen hij in 1985 een hoge Amerikaanse onderscheiding kreeg, uitte hij openlijk kritiek op de toenmalige Amerikaanse president Ronald Reagan. Die wilde een krans leggen op een Duitse begraafplaats in Bitburg waar veel leden van de Waffen-SS lagen begraven.

De Israëlische minister-president Benjamin Netanyahu verklaarde dat „de Joodse staat en het Joodse volk” in diepe rouw zijn door de dood van Wiesel. „De woordkunstenaar Elie heeft met zijn bijzondere persoonlijkheid en zijn fascinerende boeken de overwinning belichaamd van de menselijke geest over de wreedheid en het kwaad”, zei de premier.

Het Joods Wereldcongres noemde Wiesel in een reactie „een baken van licht.” De Joodse wereld heeft volgens de organisatie enorm veel te danken aan Wiesel.