Dat staat in de nieuwe EU-strategie voor buitenlands en veiligheidsbeleid, die EU-buitenlandchef Federica Mogherini dinsdag in Brussel presenteert aan de regeringsleiders. „Een sterker Europa”, staat erboven.

Hoewel geen sprake is van de vorming van een Europees leger, wordt wel aangestuurd op meer structuur in de Europese defensiesamenwerking. „We moeten in staat zijn af te schrikken, maar ook onszelf te beschermen tegen bedreigingen van buitenaf en daarop reageren.”

De NAVO blijft het belangrijkst voor de Europese veiligheid, maar de EU heeft de ambitie onafhankelijker van het door de VS geleide bondgenootschap te kunnen opereren. Van de 28 EU-landen zijn er 22 lid van de NAVO, die voor ruim 70 procent door de VS wordt betaald. Overigens worden de banden tussen de EU en de NAVO ondertussen ook aangehaald.

„Een grote meerderheid van de Europeanen verwacht dat we collectief verantwoordelijkheid nemen voor onze rol in de wereld”, schrijft Mogherini. Volgens de Italiaanse politica worden de vrede en welvaart in Europa bedreigd en leven we „in tijden van existentiële crisis”. Zij wijst op onder meer de Russische bemoeienis met Oekraïne, terrorisme en geweld in het Midden-Oosten en Europa zelf, klimaat- en energieproblemen en mondiale bevolkingsgroei.

Europa moet zich beter trainen, toerusten en organiseren om dergelijke uitdagingen ambitieus en onafhankelijk van anderen het lijf te kunnen bieden, zo staat in de strategie. In de conceptconclusies van de EU-top staat dat de leiders de strategie „verwelkomen”.

„Als lidstaten als orkest opereren, kunnen we de reactiesnelheid van Europa op de wereld vergroten en verbeteren we de slagkracht van ons diplomatieke optreden”, aldus minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken in een reactie. „Een strategie alleen is niet voldoende. Nederland zal aandringen op snelle afspraken over het tijdschema voor de uitwerking.”