Een jaar geleden hield niemand voor mogelijk dat de Britten de deur naar Europa zouden dichtgooien. Veel politici gingen zelfs donderdagavond nog rustig slapen. Ze dachten dat de Britse drukte met een sisser zou aflopen. Vrijdagmorgen ontwaakten ze als met een schok uit hun roes.

Een paar jaar geleden hield ook niemand voor mogelijk dat de PVV van Wilders nu zo veel zetels zou hebben. Politieke waarnemers denken dat Trump het bij de komende presidentsverkiezingen zal moeten afleggen tegen Clinton. En er zijn zeker argumenten die daarvoor pleiten. Er zijn echter ook tendenzen die uitgelegd kunnen worden als voortekenen dat Trump van New York naar Washington gaat verhuizen. In ieder geval is het al verbazingwekkend dat hij op dit moment de meest waarschijnlijke kandidaat van de Republikeinen is. Dat had niemand vorig jaar voor mogelijk gehouden.

Het is altijd moeilijk om voorspellingen te doen. Niemand kan in de toekomst kijken. Dus het valt uiteindelijk ook niemand kwalijk te nemen dat men een brexit, de opmars van Trump en de populariteit van Wilders niet heeft voorzegd.

Toch is er ook iets anders. De vraag mag worden gesteld in hoeverre het ontbreken van die voorspellingen te maken heeft met onwetendheid en verlegenheid of met een bewust gecreëerde blinde vlek. In het eerste geval zij het de onderzoekers en politici vergeven, in het tweede geval is het hun kwalijk te nemen.

Zonder de opinieleiders direct te veroordelen, moet wel worden gezegd dat ze de schijn tegen hebben. Om dicht bij huis te blijven: de opmars van Wilders is niet van vandaag of vrijdag. Hij ligt in lijn met de enorme populariteit die Pim Fortuyn begin deze eeuw al had. Ook hij stelde kritische vragen bij de koers van het politieke establishment. Hij wist mensen te binden die genoeg hadden van het bestaande beleid, van politici die hun eigen gang gingen zonder te luisteren naar het volk en die vanuit een elitaire houding de burger belerend vertelden dat zij als beroepsbeleidsmakers wel wisten wat goed was voor het volk.

Het sentiment van onvrede speelt ook Trump in de kaart. Het heeft eveneens bijgedragen aan de uitslag van het referendum in het Britse koninkrijk. Brussel bedilt en wekt de indruk de nationale gevoelens bij de lidstaten te negeren.

Met een schok is de EU-trein even tot stilstand gekomen. Wil die ooit verderrijden, dan zal de EU haar ogen moeten uitwrijven en haar oren moeten laten uitspuiten. Ze moet niet alleen dichter bij het volk komen, maar vooral ook luisteren en met de wensen ervan iets doen. Anders groeit de onvrede ook in andere lidstaten en wordt de kloof tussen burger en politiek alleen maar groter. Volksmenners als Wilders en Trump spinnen daar garen bij