De varkenshouderij kampt met lage prijzen en hoge kosten. Veel bedrijven lijden verlies. Doel van het actieplan is „een duurzame sector” te creëren die de overblijvende varkenshouders in 2020 een rendement op geïnvesteerd vermogen van 6 tot 8 procent oplevert. Dat de varkensstapel zal krimpen, nemen de opstellers voor lief.

De regiegroep, geleid door oud-minister Rosenthal, vindt dat „naar de maatschappij en politiek” moet worden uitgedragen dat de varkenshouderij gaat veranderen. Uit gebieden waar nu veel varkens zijn, zullen bedrijven worden verplaatst om overlast voor de omgeving te verminderen. Er blijven in Nederland minder maar wel grotere bedrijven over, met moderne stallen en meer aandacht voor dierenwelzijn en milieu. Verder gaan varkenshouders met slachterijen en supermarkten samenwerken om meer marktgericht te produceren. Ook zullen de boeren collectieven vormen om de mest van hun bedrijven goedkoper te verwerken.

Initiatiefnemers van het actieplan zijn de Producentenorganisatie Varkenshouderij, de Rabobank en het ministerie van Economische Zaken. Ze willen minimaal 200 miljoen euro bij elkaar brengen om het plan te doen slagen.

Vanuit de politiek en de sector is positief op het plan gereageerd. „Lovenswaardig”, noemde CDA-Kamerlid Geurts het plan. SGP’er Dijkgraaf is er ook over te spreken. „Maar we zijn er nog niet. Samen de schouders eronder.”

Dat realiseert de sector zich zelf terdege. „Nu kunnen we aan de slag”, aldus voorzitter Ingrid Jansen van de Nederlandse Vakbond Varkenshouders en voorzitter Eric Douma van de LTO-vakgroep Varkenshouderij. „Met krachtig en eensgezind optreden zal de positie van de varkenshouderij structureel en duurzaam worden versterkt. Het is nu van wezenlijk belang dat de sector de tijd en de ruimte krijgt om de transitie ook daadwerkelijk door te voeren.”

Staatssecretaris Van Dam van Economische Zaken zei donderdag dat de varkenshouderij „op een kruispunt staat.” Het huidige verdienmodel, gebaseerd op basisproducten en een lage kostprijsstrategie, is volgens hem vanuit het oogpunt van internationale concurrentie „een doodlopende weg.”

De bewindsman stelt bijna 20 miljoen euro beschikbaar om maatregelen uit het actieplan uit te voeren. Hij gaat zoeken naar Europees geld voor het ontwikkelen van nieuwe marktconcepten in de varkenssector. Ook kijkt hij naar mogelijke verlaging van de keuringskosten.