Muziek

Masterclass in Utrecht: psalmen begeleiden op z’n Engels is een vak apart

UTRECHT. Met Peter Holder, de suborganist van St Paul’s Cathedral in Londen, als trekpleister organiseerde het Vocaal Theologen Ensemble maandag in Utrecht een Evening Festival Anglican Music.

Dick Sanderman
21 June 2016 12:08Gewijzigd op 16 November 2020 04:24

In de Domkerk speelde Holder orgelmuziek van Britse bodem en begeleidde hij de samenzang van bekende Engelse ”hymns”, waarbij de Domcantorij soms een a-capella­couplet, soms een descant (tegenstem) zong. Aansluitend was er in de Willibrordkerk een masterclass voor professionele organisten, waar Peter Holder demonstreerde hoe de anglicaanse ”psalm-chants” kunnen worden begeleid. Want psalmen zingen op z’n Engels, dat is een vak apart: het koor zingt woordelijk de psalmtekst uit de Bijbel, en de organist kan door tegenstemmen en registratie­wisselingen veel sfeer- en tekst­illustratie toepassen.

In hymns als ”Love Divine, all loves excelling” en ”Praise to the Lord, the Almighty” liet Holder het Domorgel verrassend Engels klinken. De woorden „Dood, waar is uw prikkel? Graf, waar is uw overwinning?” –uit de hymn ”Abide with me”– kregen een enorme diepgang door de registratiewisseling en het geraffineerde gebruik van de zwelkast. Met de weerbarstige speelaard van het Bätzorgel leek Holder geen enkele moeite te hebben: vederlicht fladderde ”A fancy” van Harris door de kerk, virtuoos en kleurrijk het Allegro uit de orgelsonate van Bairstow. Maar de verstilling waarmee de koraalbewerking ”Eventide” van Parry eindigde, was misschien wel het hoogtepunt van dit concert, dat een grotere belangstelling had verdiend. Speelde de overvloedige regenval een rol? Een van de bezoekers verzuchtte: „Had die Engelse organist dat Engelse weer nu niet thuis kunnen laten?”

Omdat domcantor Remco de Graas plotsklaps moest invallen voor een registrant die niet kwam opdagen, maakte Hanna Rijken onvoorbereid haar debuut als dirigente van de Domcantorij. Het klonk alsof koor en dirigent al jaren samenwerkten. Rijken bevindt zich in de afrondende fase van haar promotieonderzoek naar de anglicaanse ”choral evensong” in Nederland.

De Willibrordkerk, een meester­werk van architect Alfred Tepe, vormde het decor voor een masterclass rond het begeleiden van anglicaanse psalm-chants. De organisten Jeroen van Kleef (Culemborg) en Sebastiaan ’t Hart (Utrecht) waren de actieve deelnemers, het Vocaal Theologen Ensemble zong de psalmen en Peter Holder voorzag het allemaal van vriendelijk en opbouwend commentaar.

Omdat de anglicaanse psalmen door het koor worden gezongen, is deze vorm van psalmbegeleiding niet te vergelijken met het begeleiden van calvinistische gemeentezang. De organist kan zich volledig richten op het uitbeelden van de tekst. „De Engelse orgels zijn daar helemaal op ingericht”, vertelde Holder. „De klank is orkestraal, de vele speelhulpen maken het mogelijk om snel van registratie te wisselen, zodat je de psalmtekst op de voet kunt volgen.”

Het kerkmuziekvak leer je niet aan een conservatorium: de typisch Engelse functie van ”organ scholar” aan een kathedraal is de beste leerschool, midden in de praktijk, met een ervaren kerkmusicus als mentor.

Vrije harmonisaties en improvisaties zijn in Engeland niet zo gebruikelijk. „De akoestiek van St Paul’s, met twaalf seconden nagalm, is zo overdadig dat de orgelbegeleiding vooral duidelijk moet zijn, rotsvast van tempo ook: zelfs het aantal tellen rust tussen de coupletten ligt vast. Er is weinig praktische noodzaak om te improviseren”, zei Holder.

Bij het begeleiden van koorzang moet het orgel het koor niet beconcurreren, maar juist aanvullen. Middelen voor tekstexpressie zijn registratiewisselingen, het toevoegen van een bovenstem, het weglaten van de pedaalpartij of zelfs het zingen van een vers zonder orgelbegeleiding, zei Holder. „Er zijn geen vaststaande regels. „The sky is the limit.” Je oren bepalen of iets goed is.”

De avond kwam tot stand met steun van de Protestantse Kerk in Nederland en de Koninklijke Vereniging van Organisten en Kerkmusici.

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer