De vraag is alleen hoe groot die meerderheid zal zijn. Als het ANC onder partijleider én president Thabo Mbeki meer dan tweederde van de zetels verovert, bestaat -volgens de oppositie- het levensgrote risico dat het ANC, in navolging van veel andere landen in Afrika, de grondwet naar zijn hand zet, zodat bijvoorbeeld president Mbeki meer dan twee ambtstermijnen kan aanblijven, om vervolgens een eenpartijstaat uit te roepen en de oppositie te verbieden. „Onzin”, zegt Mbeki, „wij geloven in de democratie.” En zijn voorganger, oud-president Nelson Mandela, verklaart bijna elke week dat zijn partij niet zal sleutelen aan de grondwet.

Het is de derde keer dat in Zuid-Afrika democratische verkiezingen worden gehouden. De eerste, in 1994, stonden in het teken van dreigementen van rechtse blanken om een burgeroorlog te ontketenen. De tweede, in 1999, werden gekenmerkt door spanningen en geweld tussen het ANC en de Inkatha Vrijheidspartij (IFP) in de provincie KwaZulu-Natal.

Het kenmerk van deze derde verkiezingsronde is apathie. Er is een groot aantal kiezers die nog niet weten waarop zij dinsdag gaan stemmen. En het is zeer de vraag of alle van de bijna 21 miljoen geregistreerde kiezers zich zullen melden bij een van de 17.000 stemlokalen. Op het platteland haalt men de schouders op omdat -om de oppositie nogmaals te citeren- er niet veel terecht is gekomen van de beloftes van het ANC om de levensomstandigheden met name op het platteland te verbeteren.

Volgens het ANC heerst daar apathie omdat de plattelanders toch wel weten dat het ANC gaat winnen en ze er geen behoefte aan hebben om op een andere partij te stemmen. In ieder geval is er met name onder jonge, zwarte Zuid-Afrikanen nauwelijks animo te bespeuren om te gaan stemmen. Zoals een bekende rockzanger het bondig zegt: „We voelen ons vrij. Er is nu democratie. Politiek interesseert ons niet.”

Zuid-Afrikanen kiezen niet alleen een nieuw nationaal parlement, maar ook negen provinciale parlementen. Van de negen provincies zijn er zeven vast in handen van een overweldigende ANC-meerderheid. Maar in KwaZulu-Natal -nu nog in handen van de Inkatha Vrijheidspartij- is sprake van een nek-aan-nekrace tussen ANC en IFP. De verkiezingscampagne ging er gepaard met sporadisch geweld en met, minder sporadisch, intimidatie.

De regering heeft extra politie- en legereenheden naar de provincie gestuurd om de rust te bewaren. „Er is geen sprake van dezelfde spanningen als in 1994. Integendeel, er heerst een geest van verzoening in de provincie, maar we zijn wel op alles voorbereid”, zegt de minister van Voorlichting van KwaZulu-Natal.

Verzoening is een rekbaar begrip, want Inkatha-leider Mangosuthu Buthelezi, momenteel minister van Binnenlandse Zaken in de nationale regering, wisselt regelmatig beledigingen uit met president Mbeki. Het zou niemand echt verbazen als Buthelezi niet meer in het kabinet terugkeert en de coalitie tussen ANC en IFP op nationaal niveau ophoudt te bestaan.

In de provincie West-Kaap balanceert de macht op de scheidslijn tussen twee partijen, het ANC en de Nieuwe Nationale Partij (NNP), van wie de leider, Marthinus van Schalkwyk, op dit moment nog premier van de provincie is. De NNP en het ANC zijn in de provincie een samenwerkingsverband aangegaan en streven naar eenzelfde ’toenadering’ op nationaal niveau. Van Schalkwyks naam wordt genoemd als mogelijke minister in Mbeki’s kabinet.

Van Schalkwyk zegt openlijk dat alleen door deelname van zijn partij aan de regering de blanken en de kleurlingen een vinger in de pap kunnen krijgen. Hij hoopt daarmee ook de stem van de blanke Afrikaner terug te krijgen die de NNP de laatste jaren wegens het zwalkende beleid van de partij de rug toekeerde.

Veel rechtse Afrikaners geven de voorkeur aan het Vrijheids Front van Pieter Mulder, dat nu met twee zetels in het parlement is vertegenwoordigd, maar dat er tien hoopt te winnen. Wie ook uit is op de (rechtse) blanke stem is de van oudsher liberale Democratische Alliantie van Tony Leon, op dit moment nog de officiële oppositie in het nationale parlement. De DA verliest ter linkerzijde stemmen aan een nieuwe partij, de ”Independent Democrats” (ID) van de charismatische Patrica de Lille, eens voorvechtster van het links-radicale PAC. Enquêtes zeggen dat De Lilles ID met 10 procent van de stemmen gaat strijken, en dus vermoedelijk de DP als officiële oppositie gaat opvolgen.

Zuid-Afrika anno 2004 is een stabiel land, met een groeiende economie, een langzaam dalend misdaadcijfer en een proces van herverdeling van rijkdommen tussen de rassen. Dat is de ene kant van de medaille. De andere kant is: een werkloosheid van bijna 40 procent, waardoor 45 procent van de bevolking nog steeds onder de armoedegrens leeft. Per dag sterven 600 mensen aan aids en raken er 1500 besmet met het aids-virus, een nationale ramp die niet voldoende wordt aangepakt door de regering van Thabo Mbeki.

Maar met name onder de zwarte bevolking heerst een gevoel van optimisme over de toekomst. Ook veel blanken zijn optimistischer dan tien jaar geleden. Zuid-Afrika is, vooral vergeleken met de ellende in veel landen in Afrika, een toonbeeld van politieke stabiliteit en economische vooruitgang.