< BAGDAD (ANP/AFP/RTR) - Precies een jaar na de euforie over de val van Saddam Hussein verkeert Irak in een toenemende chaotische situatie. Buitenlanders worden ontvoerd, terwijl de coalitietroepen hevige gevechten leveren met soennitische en sjiitische opstandelingen. In het belegerde Fallujah geldt vanaf vrijdagmiddag een gevechtspauze voor vermoedelijk 24 uur. De wapenstilstand is bedoeld om de stad van humanitaire hulp te voorzien en gesprekken te voeren met de opstandelingen, aldus de Amerikaanse bestuurder Bremer.

Amerikaanse mariniers voeren in het soennitisch-fundamentalistische bolwerk al vijf dagen strijd. Vrijdag kwam uit de stad een vluchtelingenstroom op gang. Volgens ziekenhuisbronnen zijn er al driehonderd doden gevallen en ook de mariniers leden zware verliezen.

Bremer maakte verder bekend de onafhankelijke soennitische politicus Samir Sumaidy tot minister van Binnenlandse Zaken is benoemd. Hij volgt de sjiiet Nouri Boudran op, die een dag eerder ontslag nam. De sjiiet Mowaffaq al-Rubaie is de nieuwe nationale veiligheidsadviseur.

Intussen hebben de coalitietroepen na zware gevechten de oostelijke stad Al-Kut weer in handen. Twee dagen geleden moesten Oekraïense militairen het veld ruimen na gevechten met het Mahdi Leger van de radicale sjiitische geestelijke Muqtada al-Sadr.

’s Nachts was de stad bestookt en het kantoor van Al-Sadr vernietigd. De operatie begon donderdagavond en duurde tot vrijdagochtend vroeg. Aan de actie namen ook Oekraïense manschappen deel. Aanhangers van Al-Sadr hebben nu alleen nog de heilige stad Najaf in handen.

Verdere gevechten worden gemeld uit onder meer Amara en Karbala. In de laatste stad, waar veel pelgrims zijn voor een religieus feest, vielen vijftien doden aan de zijde van het Mahdi Leger. In Amara kwam een Britse soldaat om en werd een onbemand verkenningsvliegtuig neergehaald.

Bij een aanval even buiten Bagdad op een Amerikaans konvooi met brandstof vielen zeker negen doden, meldden getuigen. Een fotograaf van het persbureau Reuters zag in de voertuigen negen lichamen branden. Het incident had plaats nabij Abu Graib, westelijk van de hoofdstad.

Intussen hebben de Amerikanen een bolwerk van sjiitische opstandelingen in Bagdad, Sadr City, gedeeltelijk verlaten. Zij verlieten de politiebureaus en het gemeentehuis na vijf dagen van onrust. Waarom de Amerikanen zich hebben teruggetrokken, is niet bekend.

Ook in As-Samawah, waar ongeveer 1200 Nederlandse militairen gelegerd zijn, waren ontploffingen te horen. Het plaatselijk kantoor van het coalitiebestuur werd hier donderdagavond bestookt met granaten en geweervuur. Er zijn geen slachtoffers gevallen.

Donderdag, aan de vooravond van de verjaardag van de val van Bagdad, vrijdag precies een jaar geleden, werden veertien buitenlanders ontvoerd. Het betreft drie Japanners, een Brit, een Canadees, twee Palestijnen en zeven Zuid-Koreaanse predikanten. De laatsten zijn al weer vrij.

De ontvoering van de drie Japanners is opgeëist door de onbekende groep Saraya al-Mudjahideen. Op beelden, uitgezonden door de Arabische zender al-Jazeera, worden de zichtbaar angstige gijzelaars bedreigd met messen. De daders eisen dat Japan zijn troepen uit Irak terugtrekt.

De Japanse premier Koizumi verwierp de eis. „Wij zullen niet buigen voor de verachtelijke dreigementen van terroristen”, zei hij. 550 Japanse militairen zijn gelegerd in As-Samawah. De daders dreigen de gijzelaars levend te verbranden als Japan zich niet binnen drie dagen terugtrekt.

Blijkens Iraanse tv-beelden zijn ook twee vermoedelijk Palestijnse christenen uit Oost-Jeruzalem ontvoerd. Zij worden door de daders beschuldigd van spionage. Verder is een Canadese hulpverlener in Najaf ontvoerd en is een Britse beveiligingsmedewerker in Nasiriya verdwenen.

Ook zouden opstandelingen in Irak vrijdagmiddag naar eigen zeggen zes buitenlanders hebben ontvoerd, vier Italianen en twee Amerikanen. Ze zouden zijn opgepakt ten westen van de hoofdstad Bagdad. Een journalist van het Britse persbureau Reuters zei twee gevangen buitenlanders te hebben gezien in een moskee in een dorp nabij Bagdad. Het zouden Italianen zijn.