EVENWICHT - Alle eurolanden moeten streven naar een begroting in evenwicht. Een klein tekort in economisch slechte tijden moet worden goedgemaakt met een overschotje bij voorspoed. Deze algemene regel is niet afdwingbaar.

TEKORTEN - Wel afdwingbaar is de 3-procentsnorm. Tekorten van meer dan 3 procent van het bruto binnenlands product (bbp) zijn in beginsel verboden.

AANBEVELINGEN - Bij constatering van een tekort van meer dan 3 procent, doet de Europese Commissie een voorstel voor aanbevelingen. De ministers van Financiën van de EU hebben het laatste woord. In die aanbevelingen staat een termijn, meestal drie maanden, waarbinnen de lidstaat er gehoor aan moet geven.

SPELING - Doel van de aanbeveling is om uiterlijk „het jaar volgend op het jaar waarin het tekort is geconstateerd” weer onder de 3 procent te komen. In de praktijk levert dat een flinke speling. Want een tekort over 2003 kun je pas constateren in 2004. Dat betekent dat pas in 2005 de zaak op orde moet zijn. Twee jaar overschrijding van de normen kan dus straffeloos.

DEADLINE - De Europese Commissie bekijkt of de lidstaat de aanbeveling binnen de termijn opvolgt. Zo niet, dan komt ze met nieuwe voorstellen en een nieuwe deadline. Ook hier hebben de ministers het laatste woord. Tijdens de EU-ministerraad mag het betrokken land niet meestemmen. Vorig jaar bleek dat de Commissie de overtreders nog een jaar extra wil gunnen.

SANCTIES - Als de lidstaat zich ook nu niet schikt, volgen sancties. Zelfs dat gaat in stapjes: eerst moet de overtreder de boete op een renteloze rekening storten. Pas als het land een jaar later nog steeds in overtreding is, is het zijn geld kwijt.

REKENSOM - Voor de hoogte van de boete bestaat een rekensom: 0,2 procent van het bbp plus eentiende van het tekort van de lidstaat boven de 3 procent. Voorbeeld: als Nederland volgend jaar een tekort van 3,3 procent heeft, is dat 0,3 procent meer dan 3. Een tiende daarvan is 0,03. De boete wordt dan 0,2 plus 0,03 is 0,23 procent van het bbp. Dat is in Nederland zo’n 450 miljard euro. De boete is dan ruim 1 miljard.

BOETES - Of er ooit een boete wordt betaald, is zeer de vraag. Vorig jaar november wisten Duitsland en Frankrijk de procedure richting boetes stop te zetten. De kans lijkt klein dat, nu de helft van de twaalf eurolanden in de probleemzone zit, het straks anders zal lopen. Tenzij het Europees Hof de Duits/Franse actie illegaal verklaart. Daar loopt een procedure over.

TRUCJE - Voor Nederland is er dan misschien nog één ontsnapping. Als de economische krimp in een land erger is dan 0,75 procent, kan de EU voor dat jaar vergiffenis schenken. In 2003 was de krimp volgens de gepubliceerde cijfers in Brussel 0,8 procent, al zeggen ambtenaren dat het binnenkort wordt bijgesteld tot 0,7 procent. In het laatste geval gaat het trucje niet door.