De afgelopen jaren is er steeds meer aandacht gekomen voor belastingontwijking, vooral door een aantal grote onthullingen. Bij de zogenoemde LuxLeaks ging het om afspraken van multinationals met belastingdiensten waardoor zij in Europa maar weinig belasting betalen.

De recente Panama Papers toonden aan hoe eenvoudig het is voor particulieren, maar bijvoorbeeld ook voor mkb-bedrijven, om hun vermogen buiten het zicht van de belastingautoriteiten te parkeren.

Gelukkig worden er nu op Europees niveau steeds meer afspraken gemaakt om belastingontwijking tegen te gaan. Maar de ChristenUnie wil ook dat Nederland zelf meer doet om ontwijkingsconstructies aan te pakken. En tegelijkertijd moeten we erkennen dat we er met regelgeving alleen niet komen. Uiteindelijk is er ook een mentaliteitsverandering nodig: niet alles wat volgens de letter van de wet mag, is ook gewenst.

Jezus zei: „Geef wat van de keizer is aan de keizer, en geef aan God wat God toebehoort.” Dit gebod wordt vandaag de dag door velen genegeerd. De Europese Commissie berekende dat er in de EU bijna 1000 miljard euro per jaar verloren gaat door belastingontduiking en -ontwijking. Dat is meer dan het bruto nationaal product van Nederland!

Als LuxLeaks en de Panama Papers iets duidelijk hebben gemaakt, dan is het wel de rol die Nederland en andere Europese landen spelen bij het faciliteren van belastingontwijking. In plaats van belastingontwijking tegen te gaan, werken de belastingdiensten het juist in de hand. Zo maakt de Nederlandse belastingdienst maar wat graag belastingafspraken met grote bedrijven of rijke artiesten zodat zij kunnen rekenen op gunstige belastingtarieven.

En door het uitgebreide Nederlandse belastingverdragennetwerk is het eenvoudig voor Nederlandse ”brievenbusfirma’s” om geld door te sluizen naar belastingparadijzen als Panama zodat zij daar zo weinig mogelijk belasting betalen.

De belastingverdragen zijn bedoeld om dubbele belasting te voorkomen. Maar Nederland heeft ook verdragen met landen die op de Europese zwarte lijst van belastingparadijzen staan, zoals de Britse Maagdeneilanden, Guernsey en Panama. Deze verdragen leiden er in de praktijk juist toe dat bedrijven en particulieren nauwelijks belasting betalen, ook omdat belastingautoriteiten in die landen weinig zicht hebben op deze bedrijven.

Dit roept de vraag op of de verdragen met deze landen wel stroken met de Europese en Nederlandse inzet om belastingontwijking aan te pakken. Voordat we andere landen bestempelen als belastingparadijs moeten we eerst de hand in eigen boezem steken.

Zoals gezegd worden er in Europa stappen gezet om belastingontwijking tegen te gaan. De ChristenUnie wil dat er in Nederland en op Europees niveau verdere afspraken worden gemaakt over informatie-uitwisseling tussen belastingdiensten zodat het verschuiven van winsten en vermogens naar landen met lage tarieven wordt tegengegaan. Ook moeten we goed nadenken over uitzonderingen en aftrekposten waarmee soms meer dan de helft van belastbare inkomsten wordt vrijgesteld. Helpt ons belastingbeleid om bedrijven innovatiever te maken en meer banen te genereren, of helpt het fiscale specialisten om creatiever te worden?

De Europese aanpak mag wat ons betreft niet leiden tot een harmonisatie van belastingtarieven. Elk land heeft weer andere beleidsprioriteiten en probeert deze fiscaal aan te sturen. En als een land een efficiënt overheidsapparaat bouwt, heeft het minder belastingen nodig. Dat is prima. Maar de absurde praktijk dat landen zo veel mogelijk geld door hun land laten stromen om nog een paar euro extra van de belastingdienst van het buurland in te pikken, moet stoppen. Belasting hoort te worden betaald waar winst en inkomen worden verkregen.

Natuurlijk zullen knappe koppen altijd een manier vinden om minder belasting te betalen. Daarom moeten we met elkaar ook blijven hameren op de morele plicht van het betalen van belasting, voor bedrijven, burgers, maar ook voor de overheid. Belasting betalen is een investering, in een land, in mensen. Wie belasting betaalt geeft vertrouwen, maar heeft ook recht op verantwoording. Misschien is het tijd om belastingdiscipline toe te voegen aan het idee van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Tegelijk horen de overheid en politici ook te laten zien dat ze goede rentmeesters zijn. De Bijbelse boodschap over verantwoordelijk omgaan met geld blijft daarmee volledig relevant.

De auteurs zijn respectievelijk lid van het Europees Parlement namens Christen­Unie-SGP en Tweede Kamerlid voor de ChristenUnie.