Weinigen hielden het een jaar geleden echt voor mogelijk dat de onberekenbare, maar zelf zeer berekende zakenman Trump in de strijd om het presidentschap ooit serieus kandidaat zou zijn voor de Grand Old Party, zoals de Republikeinse partij vaak wordt genoemd. The Donald, zoals zijn vrienden hem noemen, heeft weinig verstand van staatszaken, is vooral gewiekst zakenman. Trump mist elke politieke antenne en kan soms zo ongenuanceerd uit de hoek komen dat zijn meest intieme vrienden vaak met plaatsvervangende schaamte zitten vanwege zijn boude uitspraken.

Bovendien wist ruim een jaar geleden niemand waar zijn politieke voorkeur naar uitging. Vanwege zijn persoonlijke contacten met de Clintons en vooral vanwege zijn progressieve ethische standpunten deelde men hem vaak in bij de Democraten. Het was daarom enigszins een verrassing toen Trump zich aandiende bij de Republikeinen in de strijd om kandidatuur voor het presidentschap.

Na een lang en bitter gevecht, heeft de vastgoedmagnaat nu ruim baan. Zijn twee rivalen die er begin deze week nog waren, de uitgesproken conservatief Ted Cruz en de meer gematigde John Kasich, trokken zich respectievelijk dinsdag en woensdag terug. De achterstand in het aantal verworven kiesmannen op Trump was te groot geworden. Het monsterverbond dat het tweetal enkele weken geleden had gesloten om samen de strijd tegen Trump te voeren, had geen resultaat gehad. Trump schuwde geen middel om vooral Cruz in diskrediet te brengen. Zo beweerde hij dinsdag nog, op de dag van de voorverkiezingen in Indiana, dat de vader van Cruz betrokken was geweest bij de moord op Kennedy. Cruz senior zou namelijk op een foto zijn te zien waar ook de moordenaar van Kennedy op stond. Cruz junior reageerde furieus en noemde Trump „een pathologische leugenaar.”

Het verweer mocht niet baten. Trump haalde in Indiana meer dan 50 procent van de stemmen, Cruz nauwelijks 36 procent en Kasich nog veel minder. De strijd was voorbij. Daarbij kwam dat de gelschieters die de anti-Trump beweging van de Republikeinen financierden het signaal hadden gegeven niet veel geld meer vrij te willen maken voor „een hopeloze strijd.” Legden ze in de maand maart nog 21,7 miljoen dollar voor deze anticampagne op tafel, in april was dit teruggelopen tot 4,8 miljoen.

Het scenario dat zich nu voor het komend najaar aandient, is dat Trump het opneemt tegen Hillary Clinton. Juist dat is een schrikbeeld voor veel conservatieve Republikeinen en vooral voor het overgrote deel van de evangelicals onder hen. Van Clinton is bekend dat ze zeer progressieve ideeën heeft op gebied van ethische vragen zoals abortus, euthanasie en homo-emancipatie. Wat Trump hiervan vindt is minder helder. Oorspronkelijk profileerde hij zich als pro-choice, later „bekeerde” hij zich tot het pro-life standpunt. Inmiddels lijkt toch weer de keuzevrijheid van de vrouw hoog bij hem in het vaandel te staan. In ieder geval wil hij geen hoge ethische standaard verdedigen, getuige alleen al zijn eigen losse huwelijksmoraal. En van een serieus omgaan met vragen rond Bijbel geloof en kerk is bij hem nog minder sprake dan bij Clinton.

Voor Michael Brown, hoofdredacteur van The Christian Post, is de kandidatuur van het tweetal Clinton en Trump precies hetgeen Amerika mocht verwachten. „God heeft ons land gegeven waarom het heeft gevraagd. Wij zijn de generatie die groot is geworden met amorele en immorele reality-TV, met feesten en shows van bijvoorbeeld Jerry Springer en Howard Stern. Deze generatie voedde zich met het herkauwen van zinloze woorden en klanken die werden opgedist als waren het parels van wijsheid. Geen wonder dat Donald Trump aantrekkelijk is voor veel Amerikanen. Hij is de gevierde kandidaat van de Jerry Springer generatie. Wat een match!”

Brown vreest dat God Amerika heeft overgegeven aan zichzelf en dat zijn land de ondergang tegemoet gaat. „In de Bijbel staan verschillende voorbeelden dat God een door en door zondig volk strafte door het moreel besef weg te nemen en door het immuun te maken voor geestelijke zaken.”

Verschillende opinieleiders binnen de evangelicale beweging stellen dat de keus tussen Clinton en Trump een onmogelijke is. „We kunnen niet met een goed geweten onze stem geven aan een van de twee,” zei de vooraanstaande baptist Albert Mohler. Ed Stetzer, de directeur van LifeWay Research, stelde dat hoe serieuzer kerkganger iemand is, des te minder zal hij geneigd zijn op Trump of Clinton te stemmen. Zijn onderzoeksbureau maakte deze week bekend dat 40 procent van de Amerikaanse evangelicals op dit moment zegt in november niet te zullen gaan stemmen.

Ook Republikeinen die zich niet rekenen tot de evangelicals overwegen dat. Maar het grootste deel van de bezwaarden probeert nog een list te verzinnen, waardoor Trump alsnog gestopt kan worden. Afgelopen woensdag is er door een groep conservatieve Republikeinen overlegd of het oprichten van een nieuwe partij een optie is. Die zou dan de hoeder moeten zijn de oude Republikeinse waarden. De Republikeinse voormalig gouverneur van Minnesota, Tim Pawlenty, heeft inmiddels gewaarschuwd dat dit geen oplossing is. Algemeen wordt aangenomen dat zo’n derde partij weliswaar stemmen bij Trump zal weghalen, maar de kans op een overwinning van Clinton alleen maar zal versterken.

Russell Moore, voorzitter van de ethische commissie van de Zuidelijke Baptisten, is zich bewust van dat risico. Desondanks raadt hij mensen aan in november op het stembiljet niet de naam van Clinton of Trump aan te kruisen maar een derde naam op te schrijven. De kieskaarten in de VS bieden daartoe de mogelijkheid. „Ook al winnen kandidaten uit een derde partij niet, ze kunnen wel kwesties aanhangig maken en bouwen aan een beweging voor de toekomst,” schreef hij in een opinieartikel dat woensdag ook in deze krant werd gepubliceerd. „Als christenen zijn we niet verantwoordelijk voor het bestaan van een tweepartijenstelsel of voor de manier waarop anderen hun burgerschap gebruiken, maar we moeten rekenschap geven van de wijze waarop wij onze autoriteit delegeren. Ons grootste belang is niet de winnende partij bij de verkiezingen, maar de rechterstoel van Christus.”

Ondanks die waarschuwingen zijn er nog veel conservatieven en evangelicals die hun stem aan Trump zullen geven. Robert Jeffress, baptistenpredikant in Dalles, blijft geloven dat een presidentschap van Trump positief voor het land kan uitpakken. „Hij zal eens goed de bezem door Washington halen. Dat is geen overbodige luxe.”

Aan de andere kant zijn er ook evangelicals, zelfs conservatieve, die overwegen om op Clinton te gaan stemmen. „Niet omdat ze zulke mooie en verantwoorde ideeën heeft, maar vooral omdat we weten wat we aan haar hebben”, zegt Mark Salter een voormalige campagnemedewerker van de Republikein McCain. „Je weet op welke punten je Clinton moet bestrijden. Bij Trump weet je dat niet. Hij is een zwabberaar die geen koers heeft. Dat is gevaarlijker dan iemand die er duidelijk voor kiest de verkeerde kant op te gaan.”

Bruce Ashford, hoogleraar theologie en cultuur aan de Southeastern Baptist Theological Seminary, wil niet meegesleept worden in „de nutteloze” discussie voor of tegen Trump. „Noch bij de Democraten, noch bij de Republikeinen is er een enigszins geschikte kandidaat waarop christenen hun stem kunnen uitbrengen. Het is hun roeping om hun stem tegen beiden te laten klinken. Zij moeten op grond van argumenten die de Bijbel aanreikt helder maken dat het politieke klimaat totaal verziekt is. Ons land moet terug naar de Bijbel, anders is onze ondergang zeker.”