Vijftien vrijwilligers van de stichting Grebbelinie in het vizier waren de afgelopen vier maanden druk met het verbouwen en opnieuw inrichten van de expositie­ruimte in een voormalige boeren­schuur naast Hoeve De Beek, op de grens van Woudenberg en Scherpenzeel. Gedeputeerde Pennarts-Pouw van de provincie Utrecht verrichtte vandaag de offi­ciële opening.

De Grebbelinie, die loopt van Rhenen tot Bunschoten, is in de achttiende eeuw gebouwd als verdedigingswerk tussen de Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe om vijandelijke aanvallen vanuit het oosten te weren. In de mobilisatietijd van 1939-1940 is ze omgevormd tot een hoofd­verdedigingslinie met loopgraven en kazematten.

Basisonderwijs

”Grebbelinie in het vizier” begon in 2005 als een scholenproject ter gelegenheid van zestig jaar bevrijding van Nederland. De belangstelling van groepen 8 in het basisonderwijs was zo groot dat na vijf jaar besloten werd om door te gaan. Als expositieruimte werden aanvankelijk de deel en later de zolder van Hoeve De Beek benut. Nadat de boerderij een nieuwe eigenaar kreeg, verhuisde de stichting naar de schuur.

„De stichting Grebbelinie in het vizier stond voor de vraag om iets te kopen of te kappen”, zegt bestuurslid en gids Fred Vos. „De schuur was ongeschikt voor een museum. Onze collectie dreigde door vocht, temperatuur­verschillen en ongedierte verloren te gaan. Daar kon met isolatie wel wat tegen worden gedaan, maar om niet afhankelijk te zijn van een huurbaas wilden we een eigen gebouw.”

Er is rondgekeken in de om­geving. Een locatie dicht bij de kaze­matten en de gereconstrueerde loopgraven van de Grebbelinie had de voorkeur. Vos: „Het is niet handig om schoolklassen midden in Woudenberg te ontvangen voor een korte introductie en de kinderen daarna een paar kilometer naar de linie te laten fietsen.”

Vliegtuigen

Uiteindelijk werd besloten om de expositieschuur naast Hoeve De Beek niet te huren, maar te kopen en op te knappen. Een lening, subsidies van de provincie Utrecht en de gemeente Woudenberg en bijdragen van fondsen maakten dat mogelijk.

„De expositie heeft een logischer opbouw gekregen”, aldus Vos. „Ze volgt de chronologie. Direct bij de ingang beginnen we met het ontstaan van de Grebbelinie.” De stichting denkt ook aan wissel­exposities. „Bijvoorbeeld over vliegtuigen die in de omgeving zijn neergestort of over de linie vlogen, en over voertuigen die hier in oorlogstijd rondreden.”

Tot het educatief centrum behoren ook de kazematten en loopgraven nabij de schuur, de naburige kazematten van Lambalgen en een bunker die de Duitse bezetters in de herfst van 1944 door de lokale bevolking en dwangarbeiders lieten bouwen. Het afgelopen jaar is de onder zand bedolven bunker uitgegraven. Een wandelroute leidt langs het bouwwerk, op een kleine kilometer van Hoeve De Beek.

Vrijheid

Het onderwijs toont nog steeds interesse. „Jaarlijks komen hier zeker 900 schoolkinderen uit de wijde omtrek, ook uit plaatsen als Bunschoten, Rhenen, Veenendaal, Barneveld en Leersum”, vertelt Vos. „Sommige klassen maken een leuke groepsfoto op de kaze­matten. Onze twaalf gidsen zeggen dan wel tegen de kinderen: Jullie klimmen erop en spelen eromheen, maar in oorlogstijd hadden ze een serieuze functie.”

”Opdat wij niet vergeten”, is het motto van de stichting. „De vrijheid die we in Nederland kennen, is niet vanzelfsprekend”, benadrukt Vos. „Vooral schoolkinderen vertellen we dat daar in de Tweede Wereldoorlog, juist in deze omgeving, wel wat aan vooraf is gegaan.”

www.grebbelinieinhetvizier.nl