Dat is één van de conclusies die de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) trekt in het rapport ”Big Data in een en vrije en veilige samenleving”. Donderdagmiddag presenteerde de onafhankelijke denktank van de regering het rapport aan het kabinet.

De hoeveelheid gegevens die burgers produceren, groeit ieder jaar harder. De aankopen in de supermarkt, de telefoonlocatie en het Facebookprofiel vertellen veel over een burger.

Individuele dataverzamelingen zijn rechtmatig wanneer de winkeleigenaar die voor zichzelf houdt. Echter, gegevens worden steeds vaker aan elkaar gekoppeld en op die manier ontstaat een compleet beeld van het doen en laten van burgers. „Er is nauwelijks toezicht op de manier waarop gegevens aan elkaar worden gekoppeld en geanalyseerd”, stellen overheidsanalisten, wetenschappers en commerciële big data-kenners in het rapport.

„Advocaten, klokkenluiders en journalisten moeten vrij en onverveerd hun werk kunnen doen”, stelt Dennis Broeders, hoogleraar Technologie en Samenleving aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en medeauteur van het rapport, tegenover Radio 1. „Maar wanneer de overheid data over je verzamelt, word je misschien wel extra voorzichtig. Dat vlakt de mooie kantjes van vrijheid af.”

De WRR stelt dat het niet gemakkelijk is om te achterhalen in hoeverre veiligheidsdiensten op dit moment gebruik maken van big data. Ze laten zich niet graag in de kaart kijken. „Door de snelle technologische veranderingen wordt deze praktijk echter steeds meer een reële optie”, stelt het rapport.

In de Verenigde Staten is men verder met het gebruik van big data. Klokkenluider Edward Snowden onthulde in 2013 hoe de National Security Agency (NSA) wereldwijd online communicatie in de gaten houdt. De NSA-praktijken botsen met de huidige Nederlandse wet- en regelgeving. De wet stelt dat er sprake moet zijn van een „redelijke verdenking” voordat een inlichtingendienst persoonsgegevens mag verzamelen.