Een bomvolle zaal in het Arsenaal, een voormalige munitie­opslagplaats in het hartje van historisch Nieuwpoort. Burgemeester Van der Borg is onderweg naar de koffie, maar komt er met moeite. Handen schudden, gasten begroeten. Veel feestgangers moeten staan. Maar voor iedereen is er koffie mét oranjecake.

De burgemeester straalt. „Dat is het mooie van deze polder: de gemeenschapszin”, reageert hij trots. „Er zijn hier zó veel mensen die vrijwilligerswerk doen. Ze zetten zich geheel belangeloos in voor anderen, ieder in zijn of haar dorp. Deze mensen zijn het cement van onze samenleving. Ge-wel-dig. De laatste drie jaar hebben we steeds zo’n tien mensen die onderscheiden worden. Dat is veel voor een gemeente als Molenwaard.”

Nog voor halftien begint de ceremonie. „Als verrassing” laat de burgemeester het Wilhelmus zingen. „Omdat ons koningspaar dat zelf vaak laat doen tijdens plechtigheden. We gaan niet alle coupletten zingen, maar alleen de verzen 1 en 6.” Na het zingen duurt het even, maar dan klinkt toch drie keer: Leve de koning! „Als dit geen koninklijke bijeenkomst is, dan weet ik het niet meer”, lacht de burgemeester.

Hij begint z’n toespraak over kandidaat één en houdt de naam zo lang mogelijk geheim. Dan volgt nummer twee, nummer drie, nummer vier. Dát is de 66-jarige Ada Stam-Stam uit Nieuw-Lekkerland. Uit naam van de koning benoemt burgemeester Van der Borg haar tot lid in de Orde van Oranje-Nassau.

Al voor haar trouwen was Stam actief in de gehandicaptenzorg. Haar lijstje met vrijwilligerfuncties is lang. Als bestuurslid van de landelijke ouderenvereniging ”Op weg met de ander” organiseerde ze kerkdiensten voor gehandicapten. Ze begeleidde een echtpaar van wie de man aan de ziekte van Parkinson leed en de vrouw aan dementie. Ze was pleegmoeder van een meervoudig gehandicapte jongen en mantelzorger van een zwakbegaafde vrouw, van wie ze de kinderen tijdelijk in huis opnam.

Stam organiseerde aangepaste vakantieweken bij de Hervormde Vrouwenbond, was activiteitenbegeleidster bij meisjesvereniging Ruth en vrijwilliger bij de werkgroep terminale thuiszorg van de NPV. Ook ging ze wekelijks fietsen op een tandem met een blinde vrouw met weinig sociale contacten.

Op dit moment is Stam mentor van een verstandelijk gehandicapte vrouw, begeleidster van verstandelijk gehandicapten tijdens vakantieweken van de stichting Christelijke Reisorganisatie De Karavaan en zweminstructeur van een gehandicapte vrouw. Ook helpt zij een jong gezin met zeven kinderen, waarvan de moeder in het ziekenhuis heeft gelegen.

Burgemeester Van der Borg komt woorden tekort om de verdiensten van Stam, zelf moeder van zes kinderen, als vrijwilliger, mantelzorger, pleegmoeder en begeleider recht te doen. „Ze heeft een indrukwekkende lijst aan vrijwilligerswerk. Hoe krijgt een mens het allemaal voor elkaar? Zorgen voor anderen is haar passie. Ze deed het met tomeloze inzet en energie. Haar eigen drukke gezin was daarbij nooit een belemmering. Ze zorgde voor anderen, niet even, maar zolang het nodig was. Er zijn heel veel redenen om deze mevrouw, Ada Stam-Stam, vandaag in het zonnetje te zetten.”

Samen met haar man beklimt de decoranda het podium. Ze is zichtbaar beduusd. Ze wist écht van niets, reageert ze desgevraagd in de pauze. „Ik zou met m’n dochters een dagje weg gaan. Ze hadden een tegoedbon voor mij, zeiden ze. We reden vanmorgen in de polder en toen gingen ze ineens naar Nieuwpoort. Ik vroeg: Wat moeten we daar nou doen? Gezellig koffie drinken, zeiden ze.”

Toen Stam met haar dochters het Arsenaal binnenliep, zag ze familie zitten. „Het drong nog niet tot me door wat er aan de hand was. Zelfs niet toen m’n dochter fluisterde: Mam, je wordt onderscheiden.”

Ze kijkt stil voor zich uit. Dan: „Ik vraag me af waar ik deze onderscheiding aan heb verdiend. Al die dingen die de burgemeester noemde, kwamen op m’n weg. Ik heb ze gewoon gedaan. Ik ben altijd geïnspireerd door de Bijbeltekst dat je de ander uitnemender moet achten dan jezelf. Ik doe liever iets voor een ander dan dat ik over hem of haar praat.”

Stam noemt met ere haar man, die van zijn kinderen een „kinderklijke onderscheiding” kreeg. „Mijn man had een drukke baan als hoofduitvoerder, maar stond altijd volledig achter mij. Ook mijn kinderen deden dat. Het zijn schatten. Maar ik zal eerlijk zijn. Laatst vroeg ik ze: Was er iets dat jullie vroeger minder fijn vonden? Toen zei er één: Dat u vaak zo druk was met kinderen van anderen. Ik begrijp dat achteraf heel goed.”

Voldoening

Op de vraag wanneer het vrijwilligerswerk haar voldoening geeft, moet Stam even nadenken. Dan: „Als ik zie dat het helpt wat ik doe, dat het beter wordt, dat mensen ervan opknappen. Soms doe je iets, maar dan pakken mensen het niet van je over. Dat vind ik wel eens frustrerend.”

Hoe verder na vandaag? Stam lacht. „Gewoon, op dezelfde manier doorgaan. Toen ik de lijst met al dat vrijwilligerswerk hoorde, dacht ik: Heb ik dat echt allemaal gedaan? Ik kan het bijna niet geloven. Maar sommige dingen heb ik ook weer afgesloten. Toch hoop ik nog een poosje de gezondheid te krijgen om door te gaan. Want dát is het: Ik krijg de kracht van Boven.”

Er gingen vanmorgen in Nieuwpoort ook koninklijke onderscheidingen naar onder anderen A. Karsdorp uit Bleskensgraaf, G. B. Bons uit Bleskensgraaf en A. M. de Gruijter-Verhaar uit Nieuw-Lekkerland. Zij werden allen lid in de Orde van Oranje-Nassau.

De burgemeester sluit de plechtigheid af. „U heeft alle reden vandaag om trots te zijn. En morgen mag u het ook zijn.” Hij heeft nog een verrassing. „Vrijdagmiddag is er een bijeenkomst voor alle gedecoreerden in de gemeente Molenwaard. Van harte welkom. Ik zal u dan voorstellen aan uw collega’s.”