Die vraag stelde prof. dr. Joke van Saane, hoogleraar religiestudies aan de Vrije Universiteit te Amsterdam, donderdag tijdens een symposium in Ede. De bijeenkomst was georganiseerd door de Academie Theologie van de Christelijke Hogeschool Ede, naar aanleiding van het verschijnen van het boek ”Grensgangers. Pendelen tussen geloof en cultuur”.

De uitgave maakt deel uit van een onderzoek van het lectoraat Geloven in Context van de Academie Theologie. Het boek gaat over het grensvlak van het christelijk geloof en de plurale samenleving. „Het opnieuw gestalte geven aan de betekenis van het Evangelie is hierbij de uitdaging”, zo staat op de achterflap. In de bundel, onder redactie van dr. René Erwich en dr. Jan Marten Praamsma, komen allerlei theologen aan het woord die hun mening geven over manieren waarop christenen meer betrokken kunnen zijn op de samenleving.

Veranderende maatschappij

Erwich zei tijdens het symposium dat hbo-theologen steeds meer te maken krijgen met de veranderingen in de maatschappij. Er zal heimwee zijn naar de vroegere tijd, maar tegelijktijdig is er een zoektocht gaande naar het staan in de nieuwe cultuur, aldus Erwich. Hij noemde de omgeving waarin de voorgangers zich bewegen, met een knipoog naar de titel van een film, „de nieuwe wildernis.” Verbinding is volgens hem een van de kernwoorden.

Volgens prof. Van Saane is het boek zeer geslaagd in het duiden van de ontwikkelingen, maar ze betwijfelt of de beschouwingen daadwerkelijk bijdragen aan het bereiken van mensen.

De hoogleraar vindt het positief dat het bewustzijn voor de omgeving in het boek groot is, dat het kritisch vermogen hoog ontwikkeld is en dat de bundel het zelfvertrouwen van de theologen uitstraalt. Toch vraagt ze zich af of er verbinding wordt gelegd met de huidige cultuur. Ze noemde het getoonde optimisme zowel onverwoestbaar als naïef. „Zijn de mensen wel echt op zoek naar zingeving of probeert de theoloog zijn eigen rol vast te houden?”

Prof. Van Saane betoogde ze dat de vragen over zingeving actueel zijn, maar op andere gebieden dan de theologie, namelijk bij kunst, muziek en sport en in de verbinding tussen mensen. „In de seculiere wereld zijn veel soorten geloof relevant, maar theologie lijkt minder van belang.” Ze had er ook kritiek op dat de bundel uitdraagt dat „alles verandert, behalve God en ons geloof.”

Die laatste opmerking zorgde voor veel discussie tijdens de verdiepende gespreksronde. Een voorganger van een pioniersplek zei dat het voor hem moeilijk is om zich onder te dompelen in de huidige cultuur en dat het daardoor moeilijk is om te begrijpen waar anderen echt mee zitten.

De deelnemers aan het groepsgesprek waren het erover eens dat de vormen van het christelijk geloof opgeefbaar zijn, maar ze kwamen er niet uit wat dan wel onopgeefbaar is. De een: „Culturele schillen moet je weghalen om te bekijken wat je overhoudt”. De ander: „De kerk bestaat al 2000 jaar. We hoeven het geloof niet opnieuw uit te vinden.”