In het jaarverslag wordt een uiteenlopend beeld geschetst van de veiligheidsrisico’s voor Nederland, aldus Bibi van Ginkel, terrorismedeskundige van instituut Clingendael. „Er zijn aanhangers van Islamitische Staat (IS) die naar het kalifaat willen afreizen; sommigen van hen zijn gefrustreerd omdat ze hun pogingen gedwarsboomd zien door de Nederlandse overheid. Andere mensen blijven in Nederland, omdat ze denken hier hun bijdrage te kunnen leveren. Een laatste groep zijn de terugkeerders uit Irak en Syrië.”

Tot eind 2015 zijn ongeveer 230 personen uit jihadistische overwegingen uit Nederland naar het kalifaat afgereisd. Zo’n veertig van hen zijn er teruggekeerd. „De aanslagen in Parijs hebben onder meer laten zien dat terugkeerders een dreiging kunnen vormen”, aldus de opstellers van het rapport.

De meesten Syriëgangers zijn al vóór 2015 naar Nederland teruggekeerd, zegt Van Ginkel. „Nu is het zeer moeilijk om door IS gecontroleerd gebied te verlaten. Afgelopen jaar zijn er naar Nederland maar een handjevol teruggekomen. Het is ook veel moelijker om weg te gaan uit het kalifaat, want er staat de doodstraf op.

Wat ik tussen de regels door lees, is dat de AIVD extra alert is op deze groep. Want: waarom heeft IS deze mensen laten gaan? Zijn zij soms door IS gestuurd met een bepaalde missie en vormen ze dus een potentieel gevaar voor Nederland?”

Opmerkelijk is dat de AIVD nadrukkelijk samenwerking zoekt met internationale veiligheidsdiensten, aldus Van Ginkel. „Samenwerking is niet nieuw, maar gebeurde meestal vrij ad hoc. Maar afgelopen najaar zijn daarin echt forse stappen gemaakt. Dat is bijzonder, omdat nationale veiligheidsdiensten soevereine diensten zijn, vrijwel uitsluitend gericht op de veiligheid in eigen land.”